7-bob. Safar odobi
1-fasl – safar uch qismdir, biri farz, ikkinchisi fazilat, uchinchisi muboh.
2-fasl – safarning foydalari bayonida
3-fasl – ahli safarning odobi bayonida-ki, unda yigirma to’qiz adab bordur
4-fasl – begona-musofirlarning muqimga va muqimning begona-musofirga qiladigan odobi bayonida-ki, barchasi o’n
bir adabdur.
Ushbu asarning bob va fasllarga e’tibor qaratadigan bo’lsak, insonning umri davomida amal qilishi lozim
bo’lgan, zarur ahamiyat kasb etuvchi xulq-odob qoidalari xususida, kishilar, shu jumladan yoshlarga muayyan darajada
ma’lumotlar berishga xizmat qiladigan asardir.
Ma’lumki, boshlang’ich sinflarda “Odobnoma” fani, shuningdek, tarbiyaviy soatlarda insonlarning yurish-
turishi, odob-axloqi o’rgatiladi. “Odob-as-solihin” asaridan aynan yosh avlodga beriladigan ta’lim-tarbiyaviy
jarayonlarda foydalanish juda muhim manba desak mubolag’a bo’lmaydi.
Masalan, “Suhbat ahlining odobi va sharoiti bayoni” bobida ustoz va shogirdlik odoblarida shunday jumlalar
keltirilgan. So’zlagan chog’da ustozga ohista va muloyim so’zlanadi, ustozga mutoyiba va mazax qilinmaydi, uning
huzurida o’zgalarga ham hazil qilmay, o’zni suhbatdan mutlaq saqlanadi. Yoki, ikkinchi faslda esa salomlashishning 12
odob qoidasi haqida fikr yuritiladi. Shunda salom berish va javobi masalasida hozirgi paytda ham yuz berayotgan
munozarali fikrlarga nuqta qo’ygandek bo’ladi. Muallif aytishicha, ikki mo’min bir-biriga qarshi kelsalar, xoh oshno
vax oh nooshno bo’lsin, salom berishgaylarki, salom berish sunnatdir va javobi farzi ayndir, deydi.
Ikkinchi bobda uxlamoq, kiyim kiyish, yo’l yurish odoblari haqida fikr yuritiladi. Masalan, uxlash oldidan
eshiklarni mahkamlash, idishlarni og’zini yopish, o’rindagi ko’rpani qoqib yozish,, o’t, chiroqni o’chirish, uxlaydigan
o’rinni yumshoq qilmaslik, o’ng qo’liga bir oz suyanib yotish tavsiya etiladiki, bu qoidalarga rioya qilmaslik natijasida
ko’plab noxush voqealar ro’y berishligi aytiladi. Libos kiyish qodalari ham xulq- odob qoidalarinng tarkibiy qismi
sanaladi. Bunda eng muhimlaridan kishi imkon darajasida kiyinishi lozimligi, qulayligi va yoshi, jinsiga, joyiga, fasliga
mos bo’lishi, uni toza tutish , yaxshi libos kiyganda manmanlik qilmaslik, kiymaydigan ortiqcha liboslaridan
muhtojlarga in’om qilish kabi tavsiyalar hozirgi davrda ham o’z ahamiyatini yo’qotmagan.
Asar bugungi davr axloq-odob kodekslariga munosib tarzda bo’lib, tushunarli tarzda ochib ko’rsatilib berilgan.
Asarni o’quvchi-yoshlarda odob-axloq qoidalarini shakllantirishda bevosita ushbu asarni “Odob-axloq kodeksi” desak
mubolag’a bo’lmaydi. Ushbu asarni har bir inson o’qib, o’rganib, o’z hayoti davomida bularga amal qilib yashasa,
insonlar orasida obro’-e’tiborga ega bo’lishi muqarrardir.
Do'stlaringiz bilan baham: |