Adabiyot o‘qitish metodikasi

Mavzu: Motivatsiya
Reja:

1. 
   Motivatsiya atamasi va uning mohiyati
   
2. 
   Motivatsiyaning turlari
   

Motivatsiya (lot. faoliyatga undash, yo‘naltirish) – insonning xulq-atvorini boshqarish, vaziyatga mos yo‘nalishni tanlash, bu jarayondagi faolligi va qat’iyatliligini ta’minlash hamda o‘z ichki ehtiyojlarini qondirishga yo‘naltirilgan psixofiziologik jarayondir. Bu atamani birinchi bo‘lib nemis faylasufi Artur Shopengauer (1788 – 1860) o‘z maqolasida qo‘llagan. Rus olimi Platonov esa motivlarning psixik yig‘indisi motivatsiya ekanligini aytadi.
Motiv – predmetga yo‘naltirilgan ehtiyoj. Motivni ko‘pincha maqsad va ehtiyoj bilan bir narsa deb tushunishadi. Ehtiyoj o‘z mazmun-mohiyati bilan qiyinchiliklarni bartaraf etish istagi, maqsad esa ehtiyojlarni qondirishda ongli ravishda tanlash natijasidir. Masalan, chanqoq – ehtiyoj, uni qondirish istagi – maqsad, chanqoqni qondiruvchi suv – motiv. Ya’ni motiv – resusr, chanqoq – tuyg‘u, ehtiyoj esa chanqoqni qondirish.
Motivatsiyaning bir qancha turlari mavjud: tashqi, ichki, ijobiy, salbiy va qat’iy motivatsiya.
Tashqi motivatsiya ma’lum faoliyatga yo‘naltirilmagan, lekin subyekt billan u yoki bu darajada bog‘liq bo‘lgan motivatsiyadir (badiiy asar mazmuni haqida umumiy tasavvurga ega bo‘lish).
Ichki motivatsiya – ma’lum faoliyat mazmuniga yo‘naltirilgan motivatsiya (aniq biror bir badiiy asarni tahlilga tortish, uning mohiyatiga kirishga yo‘naltirish).
Ijobiy motivatsiya, o‘z-o‘zidan, ichki ijobiy stimulga yo‘naltirilgan motivatsiyadir. Salbiy motivatsiya esa buning aksidir.
Qat’iy motivatsiya – insonning qat’iy talablariga asoslangan, qo‘shimcha mustahkamlashni talab qilmaydigan motivatsiya (abituriyentlarda ko‘rish mumkin).

Mavzu: Kompetensiyalarga asoslangan ta’lim
Reja:

1. 
   Kompetensiya va kompetentlik, uning mazmun va mohiyati.
   
2. 
   O‘qituvchining kasbiy kompetentligi.
   

Kompetensiya (lot. layoqatli, mos, munosib, biladigan) – shaxs tomonidan hayotning muayyan tarmog‘ida samarali faoliyat yuritish uchun zarur bo‘ladigan bilim, ko‘nikma, malaka va tajriba mavjudligini anglatuvchi tushuncha, kompetentlik esa kompetensiyaga egalikdir. Kompetentlik – shaxsning muayyan soha bo‘yicha amaliy imkoniyatlari va malakaviy darajasida namoyon bo‘ladi.
Kompetentlik shaxsga va fanga qo‘yilishi mumkin.
Kommunikativ kompetensiya – ijtimoiy vaziyatlarda o‘z ona tilida yoki biror boshqa tilda muloqotga kirisha olish. Bunda muomala madaniyatiga amal qilish zarur.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi – media manbalardan zarur bo’lgan ma’lumotlarni izlab topish, saralash, qayta ishlash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi – doimiy ravishda o’zini jismonan, ma’nan, ruhan, intellektual va kreaktiv rivojlantirib borish va kamolotga intilish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi – jamiyatda bo’ladigan voqea-hodisa va jarayonlarga dahldorlik hissi.
Milliy va umummadaniy kompetensiya – Vatanga sadoqat, insonlarga mehr-oqibat, san’at asarlarini tushuna bilish, orasta kiyinish, madaniy qoidalarga va sog’lom turmush tarziga amal qilish.
Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo’lish kompetensiyasi – shaxsiy, oilaviy, kasbiy va iqtisodiy rejalarni tuza olish, diagramma, chizma va modellarni o‘qiy olish.