Абу райхон беруний номидаги

5.3. Бурғини ва ҳимоя қувурлари диаметрини танлаш
Эксплуатацион ҳимоя калоннасининг диаметри, қатламни эксплуатация қилиш давридаги кутиладиган жами суюқлик (нефть+газ+сув) дебити ва шу ҳимоя ичига тушириладиган ускуналар ўлчамларидан, қудуқнинг чуқурлигидан келиб чиққан ҳолда танланади.
Қуйидаги жадвалларда эксплуатацион ҳимоя қувурлари диаметрини танлаш кўрсатилган.
Нефтли қудуқлар учун1- Жадвал

Жами дебит, м^3/сут	40	40-100	100-150	150-300	300
Эксплутацион калоннанинг тахминий диаметрлари, мм	114	127-140	140-146	168-178	178-194

Газли қудуқлар учун2-жадвал

Жами дебит м^3/сут	75	250	500	1000	5000
Эксплутацион калоннанинг диаметри, мм	114	114-116	146-168	168-219	219-273

Эксплуатацион ҳимоя қувурининг ички диаметри, ишлатиш даврида ускуналарни белгиланган чуқурликкача тушириш, ер ости ва капитал таъмирлаш ишларини ўтказиш имкониятга эга бўлиши керак.
Эксплуатацион ва кондуктор оралиғида жойлашган ҳимоя калоннасини оралиқ ҳимоя калоннаси деб аталади. Оралиқ кондуктор калонналари ҳамда ҳар бир калонна остини ковлаш учун танланадиган бурғини диаметри қуйидаги муносабат билан аниқланади. Берилган ҳимоя қувури остини бурғилаш учун бурғининг диаметри қуйидаги формула билан аниқланади.
d_д = d_M + 2Δ_K ; (5.1)
бу ерда Δ_K - қудуққа ҳимоя қувури эркин тушиши учун қолдириладиган минимал радиал оралиқ, мм: (3-жадвал). d_M- ҳимоя қувурининг ташқи диаметри, мм.
Одатда энг катта ташқи диаметр қилиб муфтанинг ташқи диаметри қабул қилинади. Аввалги (дастлабки) ҳимоя қувурининг ички диаметри (d) пред кейинги ҳимоя калонна остини ковлаш учун бўладиган бурғининг диаметридан албатта катта бўлиши керак:
(d)_олдин. = (d_g) _кейин + 2 Δ; (5.2)
бу ерда Δ - навбатдаги калонна остини бурғилаш учун ҳимоя қувури ичидан бурғини эркин ўтишига қолдирилган радиал оралиқ.
3- жадвал

Ҳимоя қувурининг ташқи диаметри, мм	114-127	140-168	178-194	273-299	324-351	377
Радиал оралиқ, Δкмм	7-10	10-15	15-20	25-35	30-40	40-50

Одатда, оралиқнинг катталиги Δ = 5 ÷10 мм қабул қилинади. Бурғининг диаметри ошган сари радиал оралиқ (Δ) ҳам ошади.

6-Мавзу: “Ҳимоя қувурлари ва уларнинг бирикмалари”.

Мустаҳкамловчи калонналарни цементлаш технологиясининг умумий кўрсатмаси
Қудуқлардаги цемент қоришмаси билан бурғилаш эритмасини аралашуви ва буфер суюқлигини қулланилиши бўйича бир неча тадқиқотчилар назарий, экспрементал ва ишлаб чиқариш жараёнларида илмий изланишлар олиб борилган.
Олиб борилган илмий изланишлар асосий натижалари қуйидаги кўрсатгичлар орқали аниқлаб берилган.

1. 
   Динамик силжиш кучланиши τ₀ ва структуравий қовушқоқлик η нинг коэффициентлари асосий ўрин тутади, яъний η₂/ η₁ ва τ₀₂/ τ₀₁ нинг оқиши кўпроқ таъсир этади.
   
2. 
   Структурали тартибда суюқликнинг сиқиб чиқарришидаги холатида турбулент тартибда суюқлиткнинг сиқиб чиқариш тартиби намоён бўлади.
   
3. 
   Турбулент тартибда суюқликнинг сиқиб чиқаришдаги холатида структура тартибда суюқликнинг сиқиб чиқариш даражаси ортишига сабабчи бўлади ва оқимнинг ўтиш тезлиги ўз таъсирини намоён этади.
   
4. 
   Агар икки тартиб хам турбулент бўлса сиқиб чиқариш коэффициенти суюқликларнинг зичлиги сиқиб чиқарувчи ва сиқиб чиқарилувчи самарали бўлади.
   
5. 
   Қудуқларни цементлашда суюқликлар зичлигининг фарқи асосий омил бўлмайди.
   

Агар Δρ 0,3 дан 0,6 г/см³ зичликгача ўзгарса суюқлик сиқиб чиқариш коэффициенти 0,01 га тенг бўлади.
Юқорида суюқликларнинг қувур ичидан қувур ташқарисидан сиқиб чиқиш тартиблари хам цементлаш технологияси учун асосий кўрсатгич бўлиб хизмат қилади.