Abituriyentlar uchun fanidan o`quv qo`llanma kanal

qo‘llanilishi mumkin

.

Lekin, \ , / , :,*,?,”,<,>,|, kabi belgilar 

ishlatilishi mumkin emas

.

Fayllarni nomlangan guruhi 

katalog(direktoriya,papka) 

deb ataladi.

C:\HUJJAT\NAFOSAT\NAVRO‘Z.DOC

С: 

— С diskning bosh katalogi; 

Hujjat 

— bosh katalogning katalog osti; 

Nafosat 

— Word

katalog ostining katalog osti; 

Navro‘z.doc 

— izlangan fayl.

9

---

Sanoq sistemalari

(2)

(8)

(10)

(16)

0

0

0

0

1

1

1

1

10

2

2

2

11

3

3

3

100

4

4

4

101

5

5

5

110

6

6

6

111

7

7

7

1000

10

8

8

1001

11

9

9

1010

12

10

A

1011

13

11

B

1100

14

12

C

1101

15

13

D

1110

16

14

E

1111

17

15

F

Ikkilik sanoq sistemasidagi sonlarni sakkizlik sanoq sistemasiga va aksincha sakkizlik

sanoq sistemasidagi sonlarni ikkilik sanoq sistemasiga triadalar  yordamida o'tkazish

Sakkizlik sanoq sistemasidagi har bir raqamni ikkilik sanoq sistemasida quyidagicha yozish

mumkin:   0=000,   1=001,   2=010,   3=011,   4=100,   5=101,   6=110,   7=111.   Raqamlarni   bu

ko'rinishda tasvirlash usuli triada yordamida yozishdir. Ikkilik sanoq sistemasidagi  sonni

uchliklarga ajratish quyidagicha: agar sonni butun qismi raqamlari soni 3 ga karrali bo'lmasa

 chap tomoniga 0   qo'shib yoziladi va o'ngdan chapga qarab uchliklarga ajratiladi,     agar

sonni kasr qismi raqamlari soni 3 ga karrali bo'lmasa  o'ng tomoniga 0  qo'shib yoziladi va

chapdan o'ngga qarab uchliklarga ajratiladi.

1-misol.   Ikkilik   sanoq   sistemasida   berilgan   1001010   sonini   sakkizlik   sanoq   sistemasiga

o'tkazing.

Yechish: 

001  001  010  =112

   1      1      2

Javob: 112

8.

2-misol.   Ikkilik   sanoq   sistemasida   berilgan   1011,11   sonini   sakkizlik   sanoq   sistemasiga

o'tkazing.

Yechish: 

001  011 , 110  =13,6    bo'ladi.

   1      3      6

Javob:13,6

8.

10

---

Ikkilik sanoq sistemasida berilgan sonlarni o'n oltilik sanoq sistemasiga va aksincha o'n

oltilik sanoq sistemasidagi sonlarni ikkilik sanoq sistemasiga   tetradalar yordamida

o'tkazish

          O'n oltilik sanoq sistemasidagi har bir raqamni ikkilik sanoq sistemasida quyidagicha

yozish   mumkin:   0=0000,   1=0001,   2=0010,   3=0011,   4=0100,   5=0101,   6=0110,   7=0111,

8=1000,  9=1001,  A=1010,  B=1011,  C=1100,   D=1101,  E=1110,  F=1111.  Raqamlarni  bu

ko'rinishda tasvirlash usuli tetrada yordamida yozishdir. Ikkilik sanoq sistemasidagi sonni

to'rtliklarga ajratish quyidagicha: agar sonni butun qismi raqamlari soni 4 ga karrali bo'lmasa

 chap tomoniga 0   qo'shib yoziladi va o'ngdan chapga qarab to'rtliklarga ajratiladi,     agar

sonni kasr qismi raqamlari soni 4 ga karrali bo'lmasa  o'ng tomoniga 0  qo'shib yoziladi va

chapdan o'ngga qarab to'rtliklarga ajratiladi.

1-misol.   Ikkilik   sanoq   sistemasida   berilgan   111101   sonini   o'n   oltilik   sanoq   sistemasiga

o'tkazing.

Yechish: Berilgan   111101 sonini   o'ngdan chapga qarab 4 tadan raqamini ajratib, tetrada

asosida yozamiz:      00111101.

Yuqoridagiga asosan,  0011=3,  1101=D .   Javob: 3D

16.

 

          2-misol.   Ikkilik   sanoq   sistemasida   berilgan   11101,101   sonini   o'n   oltilik   sanoq

sistemasiga o'tkazing.

Yechish:  Berilgan sonni butin qismini avvalgi misolda ko'rilganidek bajaramiz, kasr qismini

chapdan o'nga qarab 4 tadan ajratamiz:  011101,1010.

       Demak,   0001=1,  1101=D ,  1010 = A.         

 Javob: 1D,A

16

.

3-misol.     O'n   oltilik   sanoq   sistemasida   berilgan   3FD5   sonini   ikkilik   sanoq   sistamasiga

o'tkazing.

Yechish: Bu holda avvalgi misollarni bajarilgan usulini aksi bo'ladi, ya’ni berilgan sonni

tetrada ko'rinishda yozish yetarli bo'ladi.

Demak,  3 = 0011,  F=1111,   D=1101,  5=0101  

Javob:  11111111010101

2

Turli asosli sanoq sistemasidagi sonlarni 10 asosli sanoq sistemasiga o'tkazish uchun