Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

3. Turistning huquqi va majburiyatlari
O’zbekiston Respublikasining 1999 - yil 20 - avgustda qabul qilingan "Turizm to’g’risida"gi Qonunining 14 -moddasi "Turistning huquqlari", - deb nomlanib, u quyidagi tarzda bayon qilinadi: turist - shartnomada nazarda tutilgan turistik xizmatlar majmuidan to’la foydalnish, sayohatga tam’luqli to’liq va ishonchli axborot olish, shaxsiy xavfsizlik, o’z huquqlarining himoya qilinishi, shuningdek, o’z mol - mulkining asralishi, shoshilinch tibbiy yordam olish, shartnoma bajarilmagan yoki lozim darajada bajarilmagan taqdirda moddiy zararning to’lanishi, shuningdek, manaviy ziyonning o’rni qoplanishi, agar turning umumiy qiymati oshishi uning shartlashilgan qiymatidan ortib kesa, shuningdek, fors - major holatlari ro’y bergan taqdirda turistik faoliyat sub’ektiga yetkazilgan zararning o’rnini qoplamasdan shartnomani bekor qilish huquqiga ega.
15 - modda "Turistning majburiyatlari", - deb nomlanib, u quyidagi tarzda bayon qilinadi: turist - shartnoma shartlariga, bojxona va chegara nazrati qoidalariga, borilgan mamlakatning qonun hujjatlari talablariga rioya etishi shart.
Harakat erkinligi - turizmni aniqlovchi muhim omildir, u sayohatlarda qatnashishi uchun turizmning garmonik rivojlanishi va individual yuksalishi uchun muhimdir.
Hukumat milliy qonunchilikda turistik chegara va bojxona muammolarini yengillashtirishi muhim ahamiyatga ega. Viza olishdagi qiyinchiliklar, chegaradan o’tish qiyinchiliklari murakkab bojxona va boshqa jarayonlar turizm rivojiga to’sqinlik qiladi. Boshqa tarafdan turistlarni jalb etishni xohlovchi mamlakatda soddalashtirilgan chegaraviy rejim qo’llaniladi, masalan, viza rossiyaliklar uchun Misr, Turkiya, Kipr, Arab Amirliklari kabi qator boshqa mamlakatlarga vizasiz rejim yoki tashrif aeroporti joyida viza to’g’rilash rejimi o’rnatilgan. AQSh 26 mamlakat fuqarolaridan viza to’g’rilashni talab qilmaydi. Hozirda rus turistlari jalb etuvchi kontingent hisoblanadi, chunki ular boshqa mamlakatlarga nisbatan 3 barobar ko’p harajat qiladilar. Biroq, agar biz noqonuniy emigrasiya uchun turistik vizalardan foydalanishni ko’radigan bo’lsak, turistlarga viza berish xayratlanarlidir. 1998 - yil sentabrda turizm kanallari bo’yicha noqonuniy emigrasiya uchun Shveysariya Rossiya turistlarga viza berish tartibini murakkablashtirdi.
Turistik prospektlarni kuzatib ko’ramizki sxemalarda qizil belgi bilan ko’rsatilgan hududlar harbiy ob’ektlar hisoblanadi, turistlarga ziyorat tam’qiqlanadi. Boshqa mamlakatlardagi kabi O’zbekistonda ham turistlarga sayohat tam’qiqlangan hududlarni aniqlovchi me’yoriy hujjatlar mavjud. Agar kerak bo’lsa, turistik firma vakillari mutasaddi tashkilotlardan maslahat, qonun - qoidalarni olishi kerak.