A team of politicians

29.Варварлар қабилаларининг Ғарбий Европага кириб келиши.
Varvarlar istilolarining natijalari. SHunday qilib, o’arbiy Yevropa kartasi eramizning V va VI asrlari ichida butunlay o’zgarib ketdi. o’oyat katta o’arbiy Rim imperiyasi tamomila yo’qoldi. SHarqiy Rim imperiyasi esa Vizantiya degan nom bilan yashab keldi, biroq uning sharoitlari va aloqalari boshqacha edi (u asosan slavyanlar va SHarq Osiyosi bilan aloqa qildi). Yevropada davlat tuzumi ibtidoiy bo’lgan o’nlab mayda-mayda varvar qirolliklari vujudga keldi. Lekin bu o’zgarish faqat siyosiy o’zgarishlardangina iborat emas edi.
Xalqlarning Buyuk ko’chishi deb atalgan ko’chishning tarixiy ahamiyati uning ijtimoiy natijalaridadir. Bu ko’chish xalqlarning shunchaki bir joydan ikkinchi joyga ko’chishi emas edi. Bu ko’chish dunyodagi eng katta imperiyalardan byrini istilo qilishdangina, yemirishdangina iborat emas edi, Bu ko’chish - antik quldorlik tuzumining halok bo’lishi edi. YUqorida ko’rib o’tganimizdek, varvarlar imperiyani istilo qylish protsessida Rim jamiyatidagi ezilgan sinflar bilan-qullar va kolonlar bilan birgalashib ish ko’rdilar. SHunday qilib, kullar bilan kolonlar quldorlik tuzumini yiqitishda bevosita, aktiv ishtirok etdilar. Ularning ko’pi varvarlar qo’shini safiga kirdi. Qolganlari esa xo’jayinlarining qo’lidan ko’plab qochib ketdi, bu vaqtda xo’jayinlar qochoqlarni qaytarnb olib kelishdan ojiz edilar. Oqibat-natijada Rim qullari va kolonlari dehqonlar ommasiga aylandilar, kelgindi varvar dehqonlarning bu dehqonlardan farqi shu ediki, kelgindilar bularga qaraganda erkinroq va mustaqilroq edilar.
Darhaqiqat, varvar zodagonlari orasidan chihqan yangi yer egalari yer olish bilan birga bir nechta qul ham olgan edilar. Lekin, birinchidan, ular oladigan qullar juda ham oz bo’lar edi, chunki o’sha vaktda quldorlik latifundiyalarida qullarning soni umuman juda kamayib ketgan edi; ikkinchidan, eski xo’jayinlariing, ya’ni Rim quldorlarining o’rnini olgan yangi xo’jayinlar qullarni odatda darhol obrok to’laydigan dehqonlarga aylantirar edilar. Qulliknipg plantatorlar tomonidan ko’llanilgan formasini (yoki kazarma formasini) german zodagonlari ilgari ham haddan tashqari murakkab va beso’naqay forma deb hisoblar edilar. Plantatorlardagi qullik yangi sharoitga (ko’p qullar yaqinda ozod bo’lib kstgan edi, markazlashgan politsiya apparati yo’q edi, varvar qirolliklarining davlad hokimiyati kuchsiz edi va hokazo) ayniqsa to’g’ri kelmas edi. Quldorlik hukmronligini yo’q qilib tashlagan buyuk o’zgarish natijasida eskicha, rimcha qullik ma’nosidagi qulchilik uzil-kesil yo’qoldi. Eski quldor zodagonlarning yer-mulklari juda ko’p yangi yer egalari o’rtasida bo’lipib ketdi. Bu yangi yer egalarining bir qismi yangi, varvar aristokratlar bo’lib, bular keyingi o’rta asr feodallarinilg eng yaqin o’tmishdoshlari edilar. Yerlarning bir qismi esa varvar dehqonlar qo’liga o’tdi, bu dehqonlar shaxsiy erkinliklarini hali saqlab qolgan va o’zlarining jamoa tartiblarini yangi joyga ko’chirib olib kelgan edilar, bu jamoa tartiblari sinflar paydo bo’lmasdan ilgarigi urug’chilik tuzumi bilan bog’langan edi.