A. B. Xayitov, A. M. Akbarov personalni

Mehnatga  haq  to’lashning  vaqtbay 
(soatbay) 
turi 
kengroq  tarqalgan.  U 
mehnatni  qat’iy  ravishda  me’yorlash  va  ish  natijalarini  to’liq  hisobga  olish 
imkoniyati  yo’q  xodimlarga  nisbatan,  shuningdek  ishlab  chiqarilayotgan 
mahsulotning miqdor ko’rsatkichlari hal qiluvchi ahamiyatga ega bo’lmagan hollarda 
qo’llaniladi.  Vaqtbay  haq  to’lash  mehnat  sur’ati  majburiy  ravishda  boshqariladigan 
(konveyerlar)da  ham  maqbul  hisoblanadi.  Bu  usul  yollanib  ishlaydigan  xodimlar 
uchun ijobiy jihatlarga ega: bu holda ish haqi barqaror, mehnatga ishbay haq to’lash 
shaklida  bo’lganidek,  mehnat  natijalari  qat’iy  o’zgartirilishi  bilan  bog’liq  ijtimoiy 
muammolar  keskinlashishi  xavfi  kam.  Shu  bilan  birga  mehnatga  haq  to’lashning 
vaqtbay usuli ish beruvchi uchun muayyan tavakkalchilik xavfini tug’dirishi mumkin. 
Ya’ni  xodimlarning  ish  haqi  mehnat  unumdorligiga  qat’iy  bog’liqemasligi  sababli 
ularda  samaraliroq  ishlashga  rag’bat  so’na  boshlashi  ehtimoldan  xoli  emas.  Mazkur 
muammoni  bartaraf  etish  uchun  tadbirkor  mehnatda  namuna  ko’rsatayotgan 
xodimlarning  ish  haqiga  qo’shimcha  to’lovlarning  turli  usullarini  qo’llaydi. 
Boshqacha  qilib  aytganda,  vaqtbay  haq  to’lashningturli  shakllari  mavjud:  bevosita 
vaqtbay hamda vaqtbay-mukofotli.