8 ona tili docx



Download 259,16 Kb.
Pdf ko'rish
bet39/58
Sana23.01.2022
Hajmi259,16 Kb.
#401902
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   58
Bog'liq
8 - ona tili

TURI

SO’ROG’I

Payt holi

Qachon,

qachongacha,

qachondan beri

O’rin holi

Qayerda, qayerga,

qayerdan

(QAYER---EGA)

Ravish holi + fe’l

Qanday, qay holda

Daraja-miqdor

holi + fe’l

Qancha, qay

darajada

Sabab holi

Nega, nima

sababdan

Maqsad holi

Nega, nima

maqsadda

SABAB: -lik/-sizlik/ gan(sifatdosh) + dan /

uchun / sababli + FE’L

MAQSAD:-gani(ravishdosh

yolg’iz keladi



)

-ish (harakat nomi) + uchun/-ga + FE’L

TO’LDIRUVCHI

Gapning


fe’l bilan ifodalangan

biror bo‘lagiga



boshqaruv yo‘li

bilan bog‘langan,



kimni,  nimani,  qayerni,  kimga, nimaga,  kimda,  nimada,  kimdan,  nimadan,

kim uchun, nima uchun, kim haqida, nima haqida, kim bilan, nima bilan

kabi


so‘roqlarga javob bo‘luvchi ikkinchi darajali bo‘lakka

to‘ldiruvchi

deyiladi.



To‘ldiruvchi quyidagi so‘zlar bilan ifodalanadi:

ot

: Dilshod maktubni xolasiga berib, ko‘chaga chiqib ketdi;



olmosh

: Maylida, kimgadir yoqsa, yoqmasa, ularga qo‘shilib yig‘lasharmidik.



harakat nomi

: Uning kulib boqishlarini bir zum ham unutmayman.



Otlashganda

:

sifat

: Yaxshiga qora yuqmas, yomonga el boqmas;

son

: Beshni beshga qo‘shsak, o‘n bo‘ladi;



sifatdosh

: Bilmagandan bilgan yaxshi, to‘g‘ri ishni qilgan yaxshi;



taqlid so



z

: Taqir-tuquringni yig‘ishtir;

undov so

‘z: Ohimni eshitmadi;



modal so

‘z: Yo‘qni yo‘q deydi, borni bor deydi.




25

To‘ldiruvchi  birikma  holida

bo‘lishi  mumkin:  Men uning go‘zal  siymosida

qalbim  ko‘zgusini, visol  orzusini, umidim  gulshanini ko‘rardim. Erkin  birikma

bilan


ifodalangan 

murakkab 

to‘ldiruvchi 

gap 


mazmunini

to‘ldirish,

oydinlashtirish

vazifasini bajaradi.

Belgili yoki belgisiz

tushum

kelishigidagi to‘ldiruvchi



vositasiz

to‘ldiruvchidir.

Tushum kelishigidan

boshqa shakldagi

to‘ldiruvchi



vositali

to‘ldiruvchi sanaladi.

To’ldiruvchi asosan gapning kesimiga

bog’lanadi va tagiga uzuq chiziq chiziladi:

-------------------

To’ldiruvchi 2

xil bo’ladi:

1)

Vositali to’ldiruvchi

.

2)



Vositasiz to’ldiruvchi

.

Vositasiz to’ldiruvchi

faqat

tushum kelishigida (-ni)

bo’ladi


:

Kimni? Nimani? Qayerni?



Yashirin bo’lsa ham olinadi.

Kitob o’qidi. (-ni yashiringan)



Vositali to’ldiruvchi boshqa hamma

kelishiklar (“-ning” dan tashqari)

va ko’makchilar bilan ifodalanadi.

ANIQLOVCHI

Narsa-buyumning



rang-tusi,  mazasi,  hajmi,  kim yoki  nimaga  qarashliligini

bildirib, gapning



ot bilan ifodalangan bo‘lagini aniqlab

kelgan ikkinchi darajali

bo‘lak

aniqlovchi

deyiladi.  U



qanday,  qaysi,  nechanchi,  qancha,  nechta,

kimning,  nimaning,  qayerning

so‘roqlaridan  biriga  javob  bo‘ladi.  Aniqlovchi

aniqlagan  (bog‘langan)  bo‘lak

aniqlanmish

hisoblanadi. Aniqlovchi  gapning



bàrcha  bo‘laklarini

aniqlashtirib  kelishi  mumkin.  Aniqlovchi



ega,  ot  kesim,

aniqlovchi, to‘ldiruvchi va holga

bog‘lanadi:

Bahaybat samolyot (

ega

) yerga ohista qo‘ndi.

Salimjon – a’lochi o‘quvchi (

ot kesim

).

Ilg‘or ishchilarga (



to



ldiruvchi

) mukofotlar topshirildi.

Mehnat faxriylari bilan yangi bog‘da (



hol

) uchrashdik.

Tadbirkor insonning (

aniqlovchi

) ishlariga havasing keladi.

Aniqlovchilarning  bir  xili  narsa-buyumning  belgisi (rangi,  miqdori,  mazasi,

hajmi)ni bildirsa, boshqa xili narsa-buyumning kimga yoki nimaga qarashliligini

bildiradi  yoxud  boshqa  tomondan  nomlaydi.  Shunga  ko‘ra,  aniqlovchilar  uchga

bo‘linadi:




Download 259,16 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   58




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish