7-Ma`ruza. Aniq quymalar olish texnologiyasi. Muallif: Zilola Mamataliyeva Abdulfaiz qizi Reja

Download 1,08 Mb. bet 2/5 Sana 17.02.2023 Hajmi 1,08 Mb. #912142

Bog'liq
Automobile casting parts, methods and materials. Lecture-7

Bu sahifa navigatsiya:

• Gazlanib chiqib ketadigan moslamalar (JGM).
• Gazlanib chiqib ketadigan usulda qumani ishlab chiqarish
• Qobiq qolip yordamida quyma olish.

Belgi	Press - forma guruhi
Ishlatish shartlari
I. Quymaning aniqligi	Aniq o‘lchovli press - formalar	Mashina detallari va moslamalarini ishlab chiqish
	Press - forma etalon konturini aniq shakllantirish	Badiiy quymakorlik
II.Murakkablik	Oddiyroq Oddiy O‘rtacha murakkab Murakkab Juda murakkab	Qumning murakkabligiga qarab, mexanizatsiyalash, press- formada o‘rinlarga qarab
III. Press -forma materiali	Nometalli: gipsdan, sementdan, epoksid chaqichli, formoplastdan, rezinali	Yirik quymalar, tajriba uchun press - forma, individual va kam seriyali ishlab chiqarish, badiiy quymakorlik
	Metalli: yengil eriydigan qotishmalar, po‘latli, alyuminiyli, kombinatsiyali	Seriyali va ko‘p ishlab chiqarish
IV. Press - formani tayyorlash usuli	Yengil eriydigan materialdan master - modelni quyib olish	Jarayonni ishlab chiqishda, maxsus sharoitlarda, badiiy quymakorlik, kam seriyali ishlab chqish
	Po‘latdan va alyuminiydan mexanik ishlov berib ishlab chiqiligan	Ko‘p va seriyali ishlab chiqarish detallar va asbob - uskunalari
	Kombinaciyali press - formalarni oddiy detallarni mexanik ishlov berish yo‘li bilan tayyorlab olish	Maxsus sharoitlar, seriyali ishlab chiqish, badiiy quymakorlik
V. Model aralashmasini to‘ldirish usuli	Erkin quyish	Donali quyma ishlab chiqarish, devorlarini muzlatib ichi bo‘sh moslamalarni tayyorlash
	Bosim ostida suyuq model aralashma bilan to‘ldirish	Devorlarini muzlatib ichi bo‘sh moslamalarni tayyorlash, va ichi to‘liq bo‘lgan modellar
	Bosim ostida pastaga o‘xshagan moslama aralashmasi bilan to‘ldirish	Eng ko‘p tarqalgan uslub
	Qizdirilgan plastmassani yuqori bosim ostida to‘ldirish	Kam ishlatiladi
VI. Sovutish usuli	Atrof sharoitida sovuydigan	Individual va seryali ishlab chiqish
	Press - forma devorlarida oqaydigan suyuqlik bilan sovutish	Ko‘p ishalb chiqarish
VII.Mexanizatsiyalangan	Qo‘lda Modelni chiqarish mexanizatsiyaligi Ajratish mexanizsiyalangani	Kam va kam seriyali ishlab chiqish
	To‘la mexanizatsiyalangan Avtomatlashtirilgan	Ko‘p ishlab chiqarish
VIII. Bir siklda olinadigan modellar soni	Bir joyli	O‘lchovlari katta va murakkab model, donali va kam seriyali ishlab chiqish
	Ko’p joyli	Ko‘p ishlab chiqarish
IX. Ajratish chizig‘i ko‘rinishi	Vertikal	Avtomatlar uchun mexanizatsiyalangan press - formalar
	Gorizontal	Qo‘lda va mexanizasiyalangan press - formalar

2-rasm. Kovsharlash yo‘li bilan ulangan moslamalar bloki.

3-rasm. 4ta moslamani blokka yig‘ish uchun konduktor.
1-bostirmoq; 2-dasta; 3-qopqoq; 4 - plita; 5-tepa plankasi; 6-pastki plankasi;
7- plita; 8- tanasi (korpus); 9,10 - o‘zaklar; 11-shablon; [9]
Gazlanib chiqib ketadigan moslamalar (JGM).
Ushbu usulda moslama qumli ajralmaydigan qolipda bajariladi va undan chiqarilmaydi. Moslama materiali sifatida penopolistirol qo‘l1aniladi. Quymani gazlanib chiqib ketadigan moslama yordamida olish texnologiyasi 4-rasmda keltirilgan. Quyish davomida suyuq metallni issiqligiga moslamani materialiga o ‘tib ketadi va uni o‘rnini quyilgan metal 1 egallaydi. Vakumli quyishda va sovutishda ishlatish ekologik tarafdan toza bo‘lgan ishlab chiqarish tashkil qilishga imkoniyat beradi va LGM konkurent bardoshlik va perepektuli texnologiya sifatida ayniqsa avtomobilsozlikda ishlatilsa bo‘ladi. Qum saqichli termoreaktiv aralashmalarda qobiq qoliplarda quyma olish texnologiyasini asosi bu yarim qolip va o‘zaklarni yupqa devorli qobiq qoplamdir.
Gazlanib chiqib ketadigan usulda qumani ishlab chiqarish

4-rasm
Bular qizdirilgan metalldan yasalgan moslamalarda qotiriladigan qolipda, bunda bog’lovchi modda erib ketib, keyin qotadi, qoplamga kerakli puxtalikni beradi (5- rasm).

5-rasm. Gazlanib chiqib ketadigan moslama yordamida quymani olish sxemasi:
a-oddiy usulda; b-gazlanib chiqib ketadigan moslama yordamida
Qobiq qolip yordamida quyma olish.
Qobiq qoliplar yordamida tayyor detalga yaqin kelgan quymalarni olish mumkin. Bu jarayondagi ba’zi bir termoreaktiv saqichlarni suyuq holatga o‘tishi, keyincha qaytmas shartiga yuqori darajada qotib qolishi hisobga olinadi. Qobiq qoliplarni tayyorlashga qolip aralashmasi maxsus bunkerga solinadi va unda 220-250°C qizdirilgan model platasi bor. Bunda 180°C qizdirilganda va ushbu holda 12-20 soniya turiladi. Ma‘lum vaqt o‘tgandan keyin moslamada 6-10 mm qolip aralashmasi qoplam hosil bo‘ladi. Undan keyin bundek dastlabgi holiga qaytariladi, moslamalar plitasi qobiq qoplami chiqarib olinadi. Model pilitani ustidagi qoplama bilan elektropech ichiga joylashtiriladi, qoplama qotib qolguncha tagiga platadan maxsus turtgich yordamida chiqarib olinadi. Pastki qobiq qoplam, yarim qolip unga o‘zaklar o‘rnatilgandan kegin qolipning tepa qismi bilan bo‘lgan yarim qolip bilan yopiladi va qolip tayyor bo‘ladi.
Tayyor qoliplar konteynerga joylashtiriladi va qum bilan qobiq qolip quyish jarayonida ajralib ketmasligi uchun, to‘ldiriladi. (6-rasm)
6-rasmda qobiq qolipni tayyorlab olish sxemasi ko‘rsatilgan. Qizdirilgan moslama plitasi uchun ustiga aylanasiga bunkerda 3 metaldan yasalgan moslamalar 2. Bunkerdagi qolip yordamida 4 tarkibi 93095% ( moslamasi bo'yicha ) kvars qumi va 5¬7% termoreaktiv PK-104 markali.
Bunday 180°C darajaga avlanganda qolip aralashmasi model plita ustiga erkin holda tushadi. 20 soniyadan oshiqroq qizdirilib ushlab turgandan so‘ng termoreaktiv saqich eriydi va qum donachalarida yarim qotgan qoplam. Bunkerni dastlabgi holiga 180°C qaytarilgandan so‘ng bunkerga ajralib tushadi moslama plita bo‘shatilib 1-2 daqiqaga elektropechga joylashtirilgan pechni ichida jaravon 325- 375°C. Bu darajada qolgan qoplam qismi me’yoricha qotib qoladi. Sovutilgan qoplam 5 turtgich 4 bilan ajratib olinadi. Moslama plitasidan va ushbu usulda tayyorlab olingan qolipning ikkinchi yarmi bilan ju^lashtiriladi. Qobiq i yarim qoliplari halqa bilan qotiriladi va egilgan qolip metalldan yasalgan yashikka joylashtiriladi va qotirish uchun metall putralar to'ldirilib suyuq metallni quyishga jo‘natilinadi.

6-rasm. Qobiq qolipda quymani tayyorlab olish sxemasi:
A - cho‘yandan yasalgan model plitasi;
1,2- metalldan yasalgan moslamalar; 3-aylanadigan bunker; 4-qolip aralashmasi
B - model plitasiga qolip aralashmasi tushishi
V - yopishmagan aralashmaning bunkerga tushishi qotib qolgan qoplama 5, turtki 6

Download 1,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: