7 litrli idishda 2,4×10

2 5. Ko‘chada osib qo‘yilgan fonardan hovuzdagi suv sirtiga kechqurun biror burchak ostida yorug‘lik nuri tushmoqda. Sovuq tunda hovuzdagi suv shaffof muz bilan qoplanib, muz asta-sekin qalinlashib bordi. Suvda nurning yo‘li qanday o‘zgaradi? Muzning sindirish ko‘rsatkichi suvnikiga qaraganda biroz kichikroq.

Echish:

Fonar nuri SA havodan suvga  burchakda tushsin. Hali suv muzlamaganda, nur  burchakka sinadi , n₁ – suv sindirish ko’rsatkichi. Bu hol uchun rasmda nur yo’li punktir bilan chizilgan.

Agar, muslab muz qalinlasha borsa, SA nur endi BAC ( >  ) burchakka sinadi, chunki muz sindirish ko’rsatkichi suvnikidan kichik n₂ < n₁. . AB nur muzdan suv chegarasiga etib borgach, yana sinib  burchak bilan suvga chiqadi. U dastlabki yo’nalishidan muz qalinligiga proporsional masofaga fonar tomon siljiydi.

Javob: Fonardan uzoqlashgan holda dastlabki yo’nalishiga parallel

siljiydi.

26. Temperatura ortishi bilan suvning sindirish ko‘rsatkichi biroz kamayadi. Bunda suv uchun to‘la ichki qaytishning chegaraviy burchagi qanday o‘zgaradi?

Echish: to‘la ichki qaytishning chegaraviy burchagi , n – kamaysa  ortadi. Javob: Ortadi.

27. Yoqut uchun to‘la qaytishning chegaraviy burchagi 34° ga teng. Yoqutning sindirish ko‘rsatkichini toping.

Berilgan:  = 34^o

------------

n = ?

Echish: To’la ichki qaytish formulasidan . Bundan

28. Sindirish burchagi 60° bo‘lgan to‘g‘ri burchakli uchburchak shaklidagi shisha prizmaga 50° burchak ostida nur tushmoqda. Nurning prizmadan chiqishdagi sinish burchagini toping.

Berilgan: n = 1.6

 = 60^o

-----------

 = ?

Echish:

CDE prizmada nur yo’li rasmda chizilgan. SA nur CD qirraga 50^o

burchak ostida tushadi. Singandan so’ng nur AB to’g’ri chiziq bo’yicha CE qirraga borib yana sinadi va BF bo’ylab ketadi.  burchakni topish kerak. Sinish qonuniga ko’ra , n-shishaniki.

Bundan .

CAOB to’rtburchakdan .

Sinish qonuniga ko’ra , Demak,

29.Nur to‘g‘ri burchakli shisha prizmaning yon qirrasiga perpendikular tushmoqda. Bu prizmaning asosida ichki burchagi 20° ga teng bo‘lgan teng yonli uchburchak yotibdi. Agar nur prizma ichida

a) ikkinchi yoniga tushsa,

b) asosga tushsa,

dastlabki yo‘nalishga qaraganda prizmadan chiqishda necha gradusga og‘adi?

Berilgan: n = 1.6

 = 20^o

-------------------

 = ? ,  = ?

Echish:

KLM prizmada nur yo’lini qarab chiqamiz. SA nur KL qirraga tushib, sinmasdan KM qirragacha boradi. KDB va ADB uchburchaklar o’hshashligidan: . Bu AB nurni tushish burchagidir. Sinish qonunidan  burchakni topamiz

( n=1.6 ) : . Demak, dastlabki yo’nalishdan og’ish burchagi pastga og’adi.

Endi SEF nur LM qirraga tushsin, . Demak, . Bundan, tushish burchagi . Tushish burchagi shisha uchun to’la ichki qaytish burchagidan 39^o ga ortiq. Shu sababli EF nur LM qirradan qaytib G nuqtada KM qirraga tushadi. Tushish burchagi qaytish burchagiga tengligi uchun . KLM uchburchakdan . Demak, to’g’ri burchak bo’lib, FG nur sinnasdan KM qirradan chiqadi. Shunday qilib dastlabki yo’nalishidan og’ish burchagi bo’lib yuqoriga og’adi.

Javob: a) 13^o pastga b) 20^o yuqoriga