6-Mavzu: Eritmalar. Eritmalar konsentratsiyasini ifodalash usullari

B. Hosil bo’lgan eritmaning massa ulishi berilganda:
Erituvchi so’ralsa agar u suv bo’lsa 0%
Eriyotgan modda bo’lsa 100% deb olamiz.
1. 200 g 30% li NaOH eritmasiga qancha massali 10% li eritmasidan qo’shilganda 14% li eritmasi hosil bo’ladi?
Yechish:



1- usul.
Bunda aralashtirish qoidasidan foydalanamiz.

Demak, 30% li eritmadan 4 g olib, 10% li eritmadan 16 g qo’shilsa 14% li eritmadan jami bo’lib 20 g eritma olamiz ekan.

30% 10% 14%
4 g + 16 g = 20 g
200 g x=?
10% li eritmadan qo’shdak 14% li eritmadan hosil bo’ladi.
2- usul.
Massa ulishning fo’rmulasidan foydalangan holda topamiz.
+ =


shu fo’rmulada
Yangi hosil bo’lgan
W=14%
m_NaOH =60+0.1x
m_eritma=200 g + x




Mustaqil ishlash

1. 
   400 gr 25% li eritmaga qanday massali 75% li eritma qo’shilganda 35% li eritmaga aylanadi? J:100 gr
   
2. 
   125 gr 42% li eritmaga qanday massali 65% li eritma qo’shsak 54% li eritma hosil bo’ladi? J: 136.36 gr
   
3. 
   450 gr 12% li eritma tayyorlash uchun 5% li eritma va toza tuzda necha gr kerakl? J: 416.84, 33.16
   
4. 
   280 gr 47% li eritmani 20% li erimaga aylantirish uchun qandayn massada suv qo’shish kerak? J: 378 gr
   
5. 
   275 gr 30% li eritma olish uchun 45% li va 10% li eritmalardan necha gr dan olish kerak? J: 157.14, 117.86
   
6. 
   80 gr CuSO₄ ning 40% li eritmasini tayyorlash uchun 30 % li eritmaga necha gr mis kuporosi qo’shish kerak? J: 192
   

C. Kimyoviy o’zgarishlar natijasida eritmalar tayyorlash:
1. Hosil bo’lgan eritmaning massa ulishi so’ralganda:
1. 250 g suvda 90 g
a) HCl
b) K₂O
c) Na
d) P₂O₅
eritilganda qaysi moddaning necha (%) li eritmasi hosil bo’ladi?
Yechish:
- K₂O ning massa ulishini aniqlasak.
a.
b. Suvda K₂O eriganda u suv bilan reaksiyaga kirishib trgishli ishqorni hosil qiladi.


1.

2. m_eritma=m_suv+m_K2O=250g+90g=340g
m_KOH=107.23g
3. KOH bor.
c. Na ham suvda eriganda tegishli ishqor va vodorod ajralib chiqadi.
1. 2Na + 2H₂O = 2NaOH + H₂
46 g 80 g 2 g
90 g x₁=? x₂=?


NaOH hosil bo’ladi.
H₂ eritmadan ajralib chiqib ketadi.
2. m_eritma=m_suv+m_K2O=250g+90g=340g 340 g eritmadan 3.91 g H₂ ajralib chiqib ketadi. 340 g – 3.91 g = 336.1 g eritma qoladi.
3. Eritma tarkbidagi ishqorning massa ulishini aniqlaymiz.

d. P₂O₅ suvda eriganda fosfat kislota hosil qiladi.
1.P₂O₅ + 3H₂O = 2H₃PO₄
142 g 196 g
90 g x₁=?
H₃PO₄ hosil bo’ladi.

2. m_eritma=m_suv+m_K2O=250g+90g=340g

3.