6-cинфлар учун

 
Yaroqsizlikning oldini olish. 
Tokarlik operasiyalarini bajarishga qo’yiladigan talablarga rioya qilmaslik 
natijasida turli yaroqsizliklar kelib chiqishi mumkin. Masalan, ketingi babkaning 
shpindel markazi o’qiga nisbatan siljib ketishi detalning konussimon bo’lib 
qolishiga olib keladi. Tores sirtining detal o’qiga nisbatan noperpendikulyarligi 
supportning yo’naltiruvchi ko’ndalang sirpanishidagi tirqishlar tufayli yoki 
zagotovka qulochining kattalish natijasida keskichning siqilishi sababli kelib 
chiqadi. Bochkasimonlikning sababi keskichni kuchli bosishda zagotovkaning 
bukilishidir.
Keskich yaxshi charxlanmagan, to’g’ri o’rnatilmagan yoki qirqish rejimi 
noto’g’ri tanlangan hollarda ishlov berilgan sirt g’adir-budur bo’lib qoladi.
Mehnatning xavfsizligi uchun:. 
1.
Tokarlik dastgohida silindrsimon sirtlarni ishlash, tores va o’yiqlarni 
yo’nish, ariqchalar ochish va zagotovkani qirqib olish, detallarda faskalar hosil 
qilish kabi operasiyalarni bajarishda quyidagi xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya 
etish zarur: 
2.
Zagotovkani patronga va keskichni keskichtutgichga mustahkam 
o’rnatish. 
3.
Kalitni patronda qoldirmaslik. 
4.
Uzun detallarni yo’nish ketingi babkani markazidan foydalanish. 
5.
Keskichni ishlayotgan detalga asta – sekin yaqinlashtirish. 
6.
Yo’nishda chiqqan qirindilarni cho’tka yoki ilmoq bilan tozalash. 
7.
Dastgohni aylanadigan barcha detallarni, tasmali va tishli 
uzatmalarning mahsus to’sqichlar bilan o’ralgan bo’lishi. 
8.
Detalni aylanib turgan paytda o’lchamaslik. 
9.
Kiyim dastgoxining aylanadigan detallariga o’ralib ketmasligi uchun 
xalatning englari va etagini eg’ishtirib olish
10.
Dastgohni to’htatishda aylanayotgan patronni qo’l bilan bosmaslik. 
11.
Dastgshoh atrofidagi havf tug’dirmaslikgiga ishonch hosil qilingach 
uni ishga tushirish. 
12.
Ketingi markaz zagotovkadan qochmasligi uchun uni vaqti – vaqtida 
tekshirib va moylab turish. 
Mustahkamlash uchun savollar: 
1.
Uch qulaqochli patronga zagotovkani o’rnatishning asosiy qoidalarini 

---

70 
ayting va buning yo’llarini ko’rsating . 
2.
Keskichni keskichtutgichiga o’rnatishning bajarilishini tushintiring va 
ko’rsating. 
3.
Keskich zagotovkaning markazidan past va yuqori o’rnatishining 
nimalarga sabab bo’lishini gapirib bering. 
4.
Silindirsimon sirtlarga ishlov berishning toreslar va o’yiqlarni yo’nish 
usullarini tushintiring va ko’rsating. 
5.
Nima uchun detallarda faska ochiladiq ularni ta’riflab bering. 
6.
Detal yoki zagotovkani qirqib olishning yo’llarini tushintiring. 
Silindirsimon qilib yo’nilgan detallarning ishlangan toreslari va o’yiqlarining, 
qirqib olingan zagotovkaning sifati qanday tekshiriladiq 
7.
Tokarlik dastgohini ishlashda vujudga keladigan yaroqsizliklarni ayting 
va ularni turlarini ta’riflang.