4-amaliy mashg‘ulot 4-mavzu: O‘zbek-lotin alifbosining imlo qoidalari. O‘zbek tilida tinish belgilari

1-topshiriq. Gaplarni o’qing. Tinish belgilariga tavsif bering va vazifasini izohlang.
1. Aziz kitobxonlar! Hech qachon unutmangki, sizlar Navoiydek ulug’, tabarruk boboga nabira bo’lasizlar (E.V.). 2. “Paxta bizning faxrimiz” degan gap shunchaki shior emas (O.Y.). 3. Darvoqe, o’sha yigit haqida eshitganmisiz? 4. Axir, qizning qo’lida guldek hunari bor-ku! 5. Hech o’ylaysanmi: qishloqda shuncha voqealar bo’lib o’tdi. 6. Eh, bu Yerning nimasini aytasan: xayoldagi jannatning xuddi o’zi (H.G’). 7. Hamid Olimjon: “Jismimiz yo’qolur, o’chmas nomimiz”, - deb bejiz aytmagan.

2-topshiriq. Nuqtalar o’rniga tegishli tinish belgilarini qo’yib, gaplarni ko’chiring. Tinish belgilarining qo’yilish sababini tushuntiring.
1. Albatta… go’zallik ham har xil bo’ladi… kechasi qop-qora osmonda olovli iz qoldirib uchgan yulduz ham go’zal, kunduzi guldan-gulga qo’nib yurgan kapalak ham go’zal… (A.Q.) 2. Lekin na chora … bu manhus toj-u taxt… bu saltanat… insonlar ustida hokimlik qilmoq istagi shunday shirin ekanki, uning niyati pokligiga kim ishonadi…(O.Y.). 3. Biz… Ahror ikkalamiz… allamahalgacha uxlamay…onam haqida….uni xursand qilish haqida gaplashib yotdik… 4. Rus edi, mallaroq di…o’zi ham barvasta… kelishgan yigit edi. 5. U olacha chopon kiygan… beliga qiyiqcha bog’lab olgan… oftobda oqargan do’ppisi daraxt shohiga ilingan edi. 6. Qachongacha bizni aldaysizlar…bo’ldi endi….boshqa ishonmaymiz…
3-topshiriq. Quyidagilarga javob qaytaring va bajaring.
- Biror narsadan xursand bo’lganingizni hayajon bilan ifodalab gap tuzing, so’ng unda ishlatgan tinish belgilarini sharhlang.
- Ikkinchi gapda birinchisining izohi ifodalangan gapga misol ayting. Bunday holda qanday tinish belgilarini qo’llash o’rinli?
-Uyushiq bo’lakli gap tuzing, undagi tinish belgilarini izohlang.
- Taajjub, kuchli hayajon bilan ifodalangan gap tuzib, unda qo’llangan tinish belgilariga tavsif bering.

4-topshiriq. Nuqtalar o’rniga tegishli belgilarini qo’yib, gaplarni ko’chiring. Tire va qo’shtirnoqning qo’yilishini izohlang.
1. Ikki dugona…Lobar bilan Nazira birga to’yga ketishdi. 2. Ahror ovoz egasini tanidi… Xasan naychi edi. 3…Hunari bor hech kimga zor bo’lmas…degan maqol bor. 4. Yaxshidan bog’ qolar…yomondan dog’. 5. Telefon …jiring …etsa… yuragim …shuv…etadigan bo’lgan. 6. …Men qoqio’t, karnaygul, tog’ piyozi…giyohlarni teraman…dedi yo’lovchi.