|
Юқори ҳарорат да пишириб олинадиган гипс. (экстрихгипс) – икки молекула сувли гипсни 900-1000оС ҳарорат да пишириб, сўнг туйишдан ҳосил бўлган маҳсулотдир. Маркалари: 100, 150, 200.
Яхлит поллар куришда, гишт териш ва сувокчилик қоришмалари, суъний мармар олишда ишлатилади.
Гипс тошини, асосан, айланма хумдонларда, буғланиш козонларида ёки автоклавларда пиширилади.
Амалда гипсни козонларда пишириб олиш усули кенг таркалган. Пўлат цилиндр ва тикка укка урнатилган коргичдан иборат бўлган козонга кукун қилиб туйилган гипс солинади. Козоннинг диаметри буйлаб туртта иситгич кувур утказилган. Улар солинаётган хом ашё гипсни пиширади ва тайёр маҳсулот козон тагидаги галвир оркали гипс йигувчи хонага тушади. Икки молекула суви бўлган кальций сульфатини 120 : 180оС да қиздиргандаёк у уз хусусиятини ўзгартиради ва таркибидаги сув аста-секин йуқолиб, дегидратацияланади. Бунда гипс тоши 1,5 молекула сувни йўқотиб, ярим молекула сувли гипсга айланади, бу эса қуйидаги реакция билан ифодаланади:
СаСO4 2Щ2O = CaСO4 0,5Щ2O + 1,5Р2O
Пишириш жараёнининг даври ва ҳароратига қараб хар хил турдаги пиширилган гипс бўлади:
- яримгидрат (қуруқ мухитда 120...180оС ҳарорат да ҳосил бўлади, одатда айланма хумонларда ва катта козонларда пишириб олинади, маркаси Г-2...Г-7);
- яримгидрат (сувли мухитда 80...180оС ҳарорат да ҳосил бўлади, одатда автоклавда пиширилади, маркаси Г-10...Г-25).
150оС дан юқори ҳарорат да қуруқ мухитда пиширилганда кристаллсимон - яримгидрат ҳосил бўлади, унда толасимон, ёрикли юзалари кўпрок бўлади. Қурилишда ишлатиладиган гипс боғловчи моддалар асосан - яримгидратдан иборат бўлади, таркибида оғир лиги буйича 1% гача сув бўлиш и мумкин. У тез сувни шимиш ва қотиш хусусиятига эгадир.
Колипбоп гипс ( - яримгидрат) яхши кристалланган тўзилишга эга бўлади, лекин қотишини бошлаш даврида жараён секинрок боради.
Гипс тошини 350...800оС ҳарорат да пиширилганда, ундан ангидрит СaСO4 ҳосил бўлади. У таркибига активатор (котириш хусусиятини оширадиган) модда қўшилгандагина қотиш хусусиятига эга бўлади (активаторлар – калий сульфат, натрий сульфат, рух сульфат ёки алюминий сульфат оғир лигидан 3% миқдори да, ҳамда портландцемент ёки кальций оксид оғир лигидан 5% миқдори да қўшилади).
Қиздириш вақтида ҳарорат 600оС дан ошганда кальций сульфатни парчаланиши бошланади:
СaСO4 CaO + СO2 + 1/2O2
Ҳосил бўлган модда эстрих-гипс дейилади, уни таркибида СаСO4 дан ташқари кальций оксиди хам ҳосил бўлади. У жуда юқори мустаҳкамликка эга бўлади ва 19 Мпа дан кўп бўлиш и мумкин.
Назорат саволлар:
1. Ангидрит цементни таърифлаб беринг.
2. Гипс боғловчи моддалар ҳақида маълумот беринг.
3. Гипс боғловчини ишлаб чиқариш принципи.
4. Гипс боғловчиларни пишириш жараёнининг даври ва ҳароратига кўра турлари.
Фойдаланилган адабиётлар
1. Қосимов И.К. Қурилиш ашёлари. Дарслик. Мехнат. Т., 2004.
2. Махмудова Н.А.Боғловчи моддалар. Ўқув қўлланма. ТАҚИ, Т., 2012.
3. Нуритдинов Х.Н., Қодирова Д.Ш. Боғловчи моддалар ва қурилиш материалларини тадқиқ этиш усуллари. Ўқув қўлланма. ТАҚИ, Т.,2012.
4. Волженский А.В. Минеральные вяжущие вешества. М., Стройиздат. 1979.
Оҳак хамири 50% сув ва 50% кальций ва магний гидрооксидининг майда заррачаларидан иборатдир. Зичлиги 1400 кг/м3 га якин бўлади.
Қурилишбоп қоришма заводда ишланадиган холларда оҳак механизациялашган усулда қуйидаги технологик схема буйича оҳак хамирига айлантирилади:
Назорат саволлар:
1. Ҳавода қотувчи оҳакни тавсифлаб беринг.
2. Оҳак хамирини қандай олинади.
3. Сўнмаган ва сўнган оҳак қотиш схемасини тушунтириб беринг.
4. Заводда кукун-оҳак тайёрлаш технологик схемасини тушунтириб беринг.
5. Сўнмаган оҳак пишириш температураси нечига тенг.
Фойдаланилган адабиётлар
1. Қосимов И.К. Қурилиш ашёлари. Дарслик. Мехнат. Т., 2004.
2. Махмудова Н.А.Боғловчи моддалар. Ўқув қўлланма. ТАҚИ, Т., 2012.
3. Нуритдинов Х.Н., Қодирова Д.Ш. Боғловчи моддалар ва қурилиш материалларини тадқиқ этиш усуллари. Ўқув қўлланма. ТАҚИ, Т.,2012.
4. Волженский А.В. Минеральные вяжущие вешества. М., Стройиздат. 1979.
Do'stlaringiz bilan baham: |
