3 I bob leksikologiya tilshunoslikning mustaqil bo’limi sifatida

Olmaota – shahar. Qozog’istonning poytaxti. Toponimning tashqi ko’rininshiga qarab “olma ota” deb izohlaydi. Ota komponenti ko’pgina nomlar tarkibida uchraydi va “tabarruk, ilohiy” ma’nosini bildiradi. Ammo toponimning ikkinchi komponenti ota emas – ti qo’shimchasidir. Buni tarixiy manbaalar tasdiqlaydi. 1854-yilda ana shu nomda qo’rg’on barpo etiladi, shundan bir yildan keyin Verniy deb atalgan, ammo endilikda Olmaota yoki Olmati bo’lib, “olmali joy” degan ma’noni bildiradi.

Obizarang – daryo. Surxondaryo viloyati. Toponimlar daraxt nomi bilan bog’laydilar, ya’ni “zarang suv”.

Molguzar – Samarqand va sirdaryo chegarasida, Namangan viloyati Pop tumanida Morguzar shaklida, Surxondaryoda Molguzar shaklida uchraydi. Xalq bu nomlarni “mol” yoki “ mor” so’zlari b ilan bog’laydi. Ko’p hollarda bu nom ilon o’tgan deb izohlanadi. Ba’zi toponomistlar nomni shu joining geografik sharoiti bilan ifodalaydi ya’ni bu yerlar egri-bugri bo’lgani uchun shunday emish. Aslida bu so’z ikki komponetdan tashkil topgan, birinchi qismi mor emas marg’ dir so’z juda qadimiy bo’lib, sug’d tilida bu so’z o’tloq, arab tilida esa bog’, o’tloq degan ma’nolarga ega.

Moldaviya – mamlakat. Bu hududda yashovchi moldavan xalqi nomi asosida vujudga kelgan. Moldavan tilida molid- qarag’ay degan ma’noni bildiradi.

Mozdok – shahar. Shimoliy Osetiya. Mozdok so’zi mez – o’rmon, degu – qalin, ya’ni qalin o’rmon degan m’a’noni bildiradi.

Lolabuloq- Qoratepa tog’ining jan-g’arbidagi kon. Qashqadaryo viloyati Chiroqchi tumani hududiga to’gri keladi. Nodir metallar qazib olinadi.

Bulardan tashqari,Toshkent shahar hududida bir necha dahalarda shunday holatni uchratishimiz mumkin. Masalan: Olmazor tumani, Sebzor dahasi,O’rikzor dahasi,Bodomzor mahallasi va h.k.

Italiya hududida ham toponimlarda o’simliklar nomlari uchraydi. Quyidagilarni misol qilib keltirishimiz mumkin:

Avellino- qadimiy Rim hududida joylashgan hududlardan biri. Abellinum. So’zning asosi hind-yevropa tilidan olingan deb hisoblanadi, “mela” ya’ni olma so’zidan.

Enna- qadimiy so’z “ henna” dan olingan bo’lishi mumkin degan taxminlar bor. Ya’ni xna daraxti.

Firenze- Florensiya. Italiyadagi viloyat. Nomidan ma’lumki, lotincha “floris” gul degan ma’noni bildiradi.

Grosseto- qishloq. Italiya. Ma’lumotlarga qaraganda, “qalin o’tlar bilan qoplangan o’rmon” degan ma’noni bildiradi. Qarag’ay bilan qoplangan o’rmon ham bo’lishi mumkin.

Macerata- lotincha “maceria” so’zidan olingan. Kanop va zig’ir ishlab chiqarishga moslashgan joy degan ma’noni bildiradi.

Prato- alberti shaharchasida joylashgan hudud. O’tloq degan ma’noni bildiradi.