22-mavzu: orqa miya fiziologiyasi. Reja



Download 309,5 Kb.
bet2/3
Sana21.05.2023
Hajmi309,5 Kb.
#942054
1   2   3
Bog'liq
22-Ma\'ruza (1)

Refleksning nomi

Qo’llanadigan
ta’sirot

Refleks
natijasi

Refleks markazining orqa miyalarda joylashishi

Pay (cho’zilish) reflekslari

Bolg’acha bilan sal bukil-gan qo’lining ikki boshli muskuliga uriladi.

Ikki boshli muskul qisqaradi va qo’l bukiladi.

5-6 bo’yin sigmentlari.

Tizza

Bolg’acha bilan sonning to’rt boshli muskuli payiga uriladi.

To’rt boshli muskul qisqarib, oyoq tizza bo’g’imida yoziladi.

2-4 bel sigmentlari.

Axill

Bolg’acha bilan axill payiga uriladi.

Oyoq panjasi kaft tomonga bukiladi.

1-2 dumg’aza sigmentlari.

Qorin
reflekslari yuqoridagi

Teriga chiziq ta’sirot berish pastki qovurg’a-larga parallel qilib.

Qorin muskul-larining tegishli qismlari qisqaradi.

8-9 ko’krak sigmentlari

O’rtadagi

Kindik yonida gorizontal yo’nalishda

- | - | - | - | -|

9-10 ko’krak sigmentlari

Pastdagi

Chov burmasiga parallel qilib

- | - | - | - | -

11-12 ko’krak sigmentlari.

Kremaster refleksi

Sonning ichki yuzasiga chiziq ta’sir etish.

Kremaster muskuli qisqarib, moyakni ko’taradi.

1-2 bel sigmentlari.

Anal refleksi

Anus yaqinidagi chiziq yoki sanchish bilan ta’sir etish.

To’g’ri ichakning tashqi sfenkteri qisqaradi.

4-5 dumg’aza sigmentlari.

Oyoq kafti refleksi

Oyoq kaftiga chiziq bilan sekin ta’sir etish.

Oyoq barmoqlari bukiladi.

1-2 dumg’aza sigmentlari.

Yuqorida ko’rsatilgan spinal reflekslari sun’iy yo’l bilan hosil qilinadi. Masalan: paylarga ta’sir qilmasa, bu reflekslar tabiiy sharoitda qo’zg’atilmaydi. Ammo tabiiy sharoitda pay (cho’zilish) reflekslari o’ziga xos tarzda sodir bo’ladi. Odam tik turganda yerning tortishish kuchi oyoqlarni tizza bo’g’inlaridan bukishga qaratiladi. Natijada sonning to’rt boshli muskuli sal cho’ziladi, taranglashadi. Muskul cho’zilib proprioretseptorlarini (muskul duklarni) qo’zg’atadi va ulardan orqa miyaga borgan impulslar to’rt boshli muskulni qisqartiradi, bu esa oyoqlarni gavda og’irligini bukilishiga yo’l qo’ymaydi.


Tana qismlarining ma’lum holatini ta’minlovchi vaziyat reflekslari orqa miya reflekslarida katta ahamiyatga ega. Ular miya stvolining boshqa qismlari boshqaradigan tonik reflekslari bilan chambarchas bog’liq.
Tuzilishi va bajaradigan ishiga ko’ra mos bo’lgan orqa miyaning turli qismlarini va orqa miyani bosh miya bilan bog’laydigan tolalar guruhlari o’tkazuvchi yo’llar deyiladi. har qaysi yo’lni tashkil qiladigan tolalar bir xil neyronlardan boshlanib, ma’lum bir faoliyatni bajaradigan neyronlarda tugaydi.
Faoliyat hususiyatlariga ko’ra, assotsiativ, komissural va proektsion tolalar farq qilinadi.
Assotsiativ-tolalar orqa miyaning bir tomonidagi turli sigmentlarini bog’laydi.
Komissural tolalar esa turli sigmentlarning qarama-qarshi o’rtasidan o’tgan.
Proektsion tolalarni haqiqiy o’tkazuvchi yo’llar deyish mumkin. Ular pastdan yuqoriga va yuqoridan pastga o’tib, orqa miyani markaziy nerv tizimining yuqori qismlari bilan bog’laydi. Bular ko’tariluvchi (markazga intiluvchi, afferent, sezuvchi) va tushuvchilarga (markazdan qochuvchi, efferent, harakatlantiruvchi) yo’llarga bo’linadi.
Tashqi nerv ichki muhit o’zgarishlariga javoban qo’zg’aladigan retseptorlardan vujudga kelgan impulslar ko’tariluvchi, o’tkazuvchi yo’llardan o’tadi. Ko’tariluvchi yo’llarga ekstro-proprio va interoretseptiv sezgilar yo’llari kiradi.
Tushuvchi, o’tkazuvchi yo’llar impulslarini bosh miya to’qimalaridan tashqi va ichki muhit o’zgarishlariga javob reaktsiyalarini shakllaydigan orqa miya markazlariga o’tkazadi. Asosiy o’tkazuvchi yo’llar ta’rifi 2-jadvalda berilgan. Ko’tariluvchi Goll va Burdax tutamlari spinal tugunlaridagi sezgir hujayralar aksonlardir. Ular impulslarni muskul va pay proprioretseptorlardan, qisman teri va ichki retseptorlardan uzunchoq miyaga yetkazadi. Bu yerdagi Goll va Burdax yadrolarida yo’lning ikkinchi neyronning tollari joylashgan. Ikkinchi neyronning o’simtalari kesilib talamus-ning qarama-qarshi yadrolarida sinapslar hosil qiladi. Ana shu yadrolardan uchinchi neyron boshlanadi, aksonlari miya po’stlog’idagi IV qavat neyronlarda tugaydi. Goll va Burdax tutamlaridan qo’zg’alishini o’tish tezligi 60-100m|sek.

Download 309,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish