206-guruh talabasi Chinniboyeva Mohina matematika O`qitish metodikasidan tayyorlagan referat I mavzu: Boshlang`ich sinflarda nomanfiy butun sonlarni nomerlashga o`rgatish Reja

3. Stolda nechta qalam yotgan bo’lsa, chap qo’lingga shuncha qalam ol.
4. Bilgin-chi, qaysi doirachalar ko’p, qizillarmi yoki ko’klarmi? Bu ikkala savol predmetlarning ikkita to’plamini ularni tashkil etuvchi elementlari soni bo’yicha taqqoslashga doir amaliy malakalarini tekshirishga yo’naltirilgan. Ikki to’plamni taqqoslashni bolalar har bir to’plam elementlarini sanash yo’li bilan yoki bir to’plamning har bir elementini ikkinchi to’plamning elementiga mos keltirish yo’li bilan amalga oshirish mumkin.
5. “SHolg’om” ertagiga ishlangan rasmga qara va kuchukcha oldida, mushukdan keyin, nevara bilan, mushuk orasida nimalar turganini ayt. Bunday mashqlarning asosiy vazifasi “bolalarning ...dan keyin”, “oldida turish”, “orasida” kabi tartib munosabatlari haqidagi tasavvurlarini aniqlashdan iborat. SHu bilan birga bolalarda “chapda o’ngda”, “yuqori pastda” kabi fazoviy munosabatlar tarkib toptiriladi. Tekshirishning borishida bolalar geometrik figuralarni taniy olishlarini va farq qila olishlarini va masalalarni echa olishlarini aniqlanadi.
Birinchi o’nlik sonlarini o’rganishda tayyorgarlik davri va tegishli raqamlar hamda sonlar bilan tanishtirish davri ajratiladi. Tayyorgarlik davrining asosiy vazifasi nomerlashni o’rganishga o’tish uchun zarur bo’ladigan bilimlar, malakalar va ko’nikmalarni aniqlash, ularni to’ldirish va sistemalashtirishdan iborat. Tayyorgarlik davrida quyidagi mashqlar bajariladi.
1. Predmetlar, tovushlar va harakatlarni sanash Sanoq o’tkazish prosessida bolalarni bir xil ma’lumotlarning o’zi bo’yicha imkoni boricha “qancha?” so’zi bilan ko’proq savollar qo’yishga mashq qildiriladi. Sanoq bilan bog’liq mashqlarni bajarish prosessida sanoqda oxirgi aytilgan son sanayotgan gruppada qancha predmet bor? deb qo’yilgan savolga javob bo’lishini 5 tushuntirish kerak. Predmetlarni o’ngdan chapga yoki chapdan o’ngga, pastdan yuqoriga yoki yuqoridan pastga qarab sanashimiz bilan sanoq natijasi o’zgarmaydi.
Predmetlarni sanashga bag’ishlangan darslarda bolalarni predmetlarni bittalab sanashgagina emas, balki ikkitalab, beshtalab sanashga o’rgatish mumkin.

1. 
   Ikkita to’plamni ularni hosil qilgan elementlarning soni bo’yicha taqqoslash va tenglashtirish. Mashqlar bajarish prosessida katta (ortiq, ko’p), kichik, (kam), teng (shuncha) munosabatlarning ma’nosini ochib berish kerak.
   
2. 
   2. Tartib munosabatlari va sonlarning tartib qiymatlari. Tartib munosabatlari (...oldida kelish) bilan bolalar maktabgacha bo’lgan tajribalarida juda ko’p uchrashishgan. Maktabda esa bolalarning tartib munosabatlariga oid bilimlarini to’ldirish va sistemaga olish uchun har xil didaktik materiallardan foydalanish mumkin. Masalan: katakli taxtachaning bir qatoriga har xil rangdagi doirachalar qo’yib, bunday savollarni beramiz: qizil doiracha sanoq bo’yicha nechanchi? Yashil doiracha sanoq bo’yicha nechanchi? Uchinchi doiracha qanday rangda? va ....
   
3. 
   Qo’shish va ayirish amallarini o’rganishga tayyorlash.
   

“Minglik” va “Ko’p xonali sonlar” mavzusida sonlarni nomerlashni o’rganish metodikasi.
Tayyorgarlik ishi. Bu bosqichning asosiy vazifasi 100 ichida nomerlashga doir materiallardan 1000 ichida sonlarni nomerlashga yordam beradigan qismidan takrorlashdan iborat. SHu maqsadda o’quvchilarga taxminan bunday mashqlarni tashkil qilish mumkin. 1. Sonlarni tartib bilan 18 dan 23 gacha, 36 dan 45 gacha, 77 dan 89 gacha ayting. 2. Har qaysi qatorning yana 4–5 ta sonini ayting. 76, 77, 78 ... 45, 46, 47...20, 30, 40... 3. 6 o’nlik 3 birlikdan iborat sonni ayting. Bundan oldingi sonni ayting. Bundan keyingi sonni qanday hosil qilish mumkin?