2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

1) Sut pishish davri
– 10-15 kun davom etadi, o„simlik yashil rangli bo„ladi, 
faqat pastki barglari sarg„ayadi. Don sutga o„xshash suyuqlik bilan to„lgan, namligi 
50-51% bo„ladi. Don hosili bu davrda yig„ilmaydi.
 
2) Dumbul pishish davri
– o„simlik sarg„ayadi, faqat poyaning yuqori qismi 
yashil rangda bo„ladi. Doni yumshoq sarg„ayadi, namligi 22-30% bo„ladi. Bu davr 
10-12 kun davom etadi. Don to„la pishganda to„qiladigan navlar dumbul pishishda 
yig„iladi. Oldin o„riladi va so„ngra don to„la pishganda yig„ishtiriladi va 
yanchiladi. Bu davrda don ona o„simligidan ajraladi.
 
3) To„la pishish davri
– o„simlik butunlay sarg„ayib, bir muncha kichrayadi, 
don qotmagan, namligi 14-19% bo„ladi. Ayni shu muddatda hosil tezda yig„ishtirib 
olinishi lozim. Bu davr 8-10 kun davom etadi. Don unuvchanlik qobiliyatiga ega 
bo„lganda, to„la pishgan deb hisoblanadi.
Rivojlanish davri 12 bosqichda o„tadi. Birinchi boqichda - murtak organlari 
shakllanadi va o„sadi. Ikkinchi bosqichda - boshlang„ich bo„g„inlar, bo„g„in 

---

79 
oraliqlar va barglar shakllanadi. Uchinchi bosqichda - gul to„plamining asosiy o„qi 
shakllanadi. Bu bosqichlar maysalanish va tuplanish davrlarida kuzatiladi. 
To„rtinchi bosqichda - boshoqchalarning shakllanishi boshlanadi. Beshinchi 
bosqichda - gul barglari, changdonlar va tuguncha shakllanadi. Ettinchi bosqichda 
- boshoqcha bo„g„inlari uzayadi. Bu bosqichlar nay o„rash davrida kuzatiladi. 
Sakkizinchi bosqichda - gul to„plamining barcha a‟zolari shakllangan bo„ladi. 
To„qqizinchi bosqichda - gul changlanadi va don shakllanadi, o„sadi, don 
to„lishadi. O„ninchi bosqichda - don o„sadi va to„la shakllanadi. O„n birinchi 
bosqichda - donning tarkibida ozuqa moddalar to„planadi. O„n ikkinchi bosqichda - 
don to„la yyetiladi, qotadi.