2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

2. Yem-xashak 
ekinlari 
1. Ko„p yillik 
dukkakli o„tlar 
Beda, qizil sebarga, qashqarbeda, bargak 
2. Ko„p
 
yillik 
qo„ng„irbosh o„tlar 
Ko„p o„rimli mastak, bo„ychan mastak, 
yaylov mastagi, oq so„xta, bug„doyiq, 
erkak o„t, betaga, yaltirbosh 
3. Bir yillik 
dukkakli o„tlar 
Shabdar, bersim 
4. Bir yillik 
qo„nhirbosh o„tlar 
Sudan o„ti, qo„noq
, 
bir yillik mastak 
3.Tuganakmeva 
va ildizmevalilar 
1.Tuganakmevalilar 
Kartoshka, yer noki, batat 
 
 
2. Ildizmevalilar 
Qand lavlagi, xashaki lavlagi, xashaki 
sabzi, xashaki sholg„om 
4. Moyli ekinlar 
1. Seryog„ moyli 
ekinlar 
Kungaboqar, maxsar, kunjut, kanakunjut, 
yeryong„oq, moyli zig„ir, raps, soya 
2. Efir moyli 
ekinlar 
Oq zira, qora zira, kashnich, arpabodiyon 
5. Tolali 
ekinlar 
1. Tolasi urug„ 
ustida rivojlanadi 
G„o„za 
2. Tolasi poya 
po„stlog„ida 
rivojlanadi 
Tolali zig„ir, kanop, tolali nasha, kandir, 
rami, jut 
3. Tolasi bargda 
rivojlanadi 
Tolali
 
banan, Yangi Zelandiya zig„iri 
4.Tolasi mevada 
rivojlanadi 
Kokos palmasi 
6.Narkotik 
ekinlar 
Hosili bargida 
rivojlanadi 
Tamaki, maxorka 

---

19 
Dala o„simliklarini ekib mo„l va sifatli hosil yetishtirishda ilg„or 
texnologiyalar ishlab chiqilmoqda va joriy etilmoqda. Ekiladigan o„simliklarning 
tur va nav xili ko„paytirilmoqda, har yili yangi-yangi navlar Davlat Reestriga 
kiritilmoqda, urug„shunoslik va urug„chilik ishlari tashkil etilmoqda. 
Respublikamiz mustaqillikka erishguncha boshoqli don ekinlari mahsulotlari 
3 mln. 500 ming tonna import qilingan hamda aholi iste‟moli uchun un va non 
mahsulotlari chetdan keltiriladigan mahsulotlar hisobiga to„ldirilgan. Muhtaram 
birinchi Prezidentimiz tomonidan mustaqillikning dastlabki yillaridanoq aholini 
don va un mahsulotlari bilan o„zimizda yetishtirilgan boshoqli don bilan 
ta‟minlash va g„alla mustaqilligiga erishish vazifasi qo„yilib, kuzgi bug„doy ekin 
maydonlari kengaytirildi.
1990 yilda g„alla ekin maydoni 770,2 ming gektarni tashkil etgan bo„lsa, 1995 
yil 1280,1 ming gektar, 2005 yil 1286,0 ming gektar, 2010 yil 1536,5 ming gektar, 
2015 yil 1485 ming gektar maydonga ekilgan. Boshoqli don ekinlari maydoni 1990 
yilga nisbatan 2000 yil 1,7 marta, 2010 yil 2 martaga kengaytirildi va buning 
natijasida yalpi hosil miqdori ham yildan-yilga ortib bordi. 
1990 yilda mamlakatimizda bor-yo„g„i 900 ming tonna don yyetishtirilib, 
asosan undan chorva ozuqasi uchun foydalanilgan bo„lsa, 1995 yilda 2382,3 ming 
tonna, 2002 yil 4718,5 ming tonna, 2010 yil 6966,0 ming tonna, 2014 yil rekord 
darajadagi hosil yetishtirilib 8050,0 ming tonna g„alla yetishtirildi. 
Hukumatimiz rahbariyati tomonidan g„allachilikni rivojlantirishga muhim 
e‟tibor qaratilib, kuzgi bug„doy bo„yicha ilmiy tadqiqotlarni kuchaytirish, yangi 
navlar yaratish, agrotexnik tadbirlarini ishlab chiqish maqsadida Sug„oriladigan 
yyerlarda don va dukkakli don ekinlari ilmiy tadqiqot institutining tashkil etilishi, 
g„allachilikda innovatsion texnologiyalarning ishlab chiqilishi va joriy etilishi, 
kontraktatsiya shartnomalaridan ortiqcha yetishtirilgan don hosili fermer 
xo„jaliklarida qoldirilishi va ularning moddiy texnika bazasining yaxshilanishi, 
urug„lik don, mineral o„g„itlar va yoqilg„i moylash mahsulotlarining fermer 
dalalariga yetkazib berilishi natijasida kuzgi bug„doy don hosildorligi o„sib bordi. 
1990 yilda gektaridan bor-yo„g„i 11,7 sentner don hosili olingan bo„lsa, 2000 yilda 

---

20 
26,6 sentner, 2010 yilda 45,3 sentner, 2016 yilda 55,3 sentner don olinib, 1990 
yilga nisbatan hosildorlik 4,8 martaga oshgan. O„zbekiston Respublikasi dunyoda 
bug„doy hosildorligi bo„yicha 1990 yillardagi 92-o„rindan 2016 yilda 12-o„ringa 
chiqdi.
2002 yildan buyon O„zbekiston chetdan don sotib oluvchi davlatdan, chetga 
don eksport qiluvchi davlatga aylandi.
5