2-mavzu: Geometrik yasashlar. Urinma o’tkazish. Tutashmalar. Aylanani teng bo’laklarga bo’lish. Ay

Aylanani n teng bo`laklarga bo`lish
Birinchi usul. Aylananing bir diametrini misol uchun vertikal diametrini teng n (7) bo`lakka bo`lamiz (29-shakl). Vertikal diametrini oxiridan VII – 7 radius bilan yoy chizamiz. Bu yoy aylanani gorizontal diametrini a va b nuqtalarida kesadi. Bu nuqtalarni aylananing vertikal diametrini juft nuqtalari (yoki toq) bilan tutashtiramiz va uni berilgan aylana bilan
kesishguncha davom ettiramiz, bu chiziqlar
aylana bilan kesishib uni 7 teng bo`laklarga
bo`ladi.
Ikkinchi usul. Bu usul ancha qulay va soddadir. Aylananing bir diametrini
misol uchun gorizontal diametrini teng n (7)
bo`lakka bo`lamiz. Aylananing gorizontal
va vertikal nuqtalari dovomiga n – ni bir
bo`lagiga teng bo`lgan kesmani qo`yib 8 va



_{m K nuq an}
9 nuqtalarni hosil qilamiz. Bu nuqtalarni o`zaro tutashtirib K nuqtani aniqlaymiz va uni 3 nuqta bilan tutashtiramiz. K - 3 kesma aylana ichiga chizilgan to`g`ri yetti
burchakning tomoniga teng. Aylananing n bo`lakka bo`lishda har doi<sup>29-shakl</sup> t i
3 nuqta bilan tutashtiriladi.
Uchinchi usul. Aylanani o`zaro perpendikulyar AV va SD diametrlarini o`tkazamiz va bu diametrlardan bittasini ya‘ni SD diametrini teng ikkiga bo`lib OS radiusni hosil qilamiz. S nuqtadan berilgan aylan radiusi bilan yoy chizamiz. Bu yoy aylanani E va 1 nuqtalarida kesadi, aniqlangan A va E nuqtalarni o`zaro to`g`ri chiziq bilan tutashtiramiz. Hosil bo`lgan E 1 to`g`ri chiziq OS radius bilan F
nuqtada kesishadi. F nuqta OS radiusni va E 1 to`g`ri chiziq kesmasini teng ikkiga bo`ladi. E 1 kesmani yarmi E F = F 1 berilgan aylanani teng yettiga bo`ladi.


Bir nuqtadan 1 F radius bilan yoy chizamiz, bu yoy aylanani 2 va 7 nuqtalarda kesadi. So`ngra 2 va 7 nuqtalardan ham R radius bilan yoy chizib 3 va 6 nuqtalarni aniqlaymiz. Shu usul bilan boshqa nuqtalarni aniqlaymiz. Aniqlangan 2,3,4..... nuqtalarni ketma-ket birlashtirib muntazam yetti burchakni hosil qilamiz.