2 Ишлаб чиқариш, тақсимот, айирбошлаш, истеъмол жараёнлари

Бозор иқтисодиётининг асосий зиддиятлари билан бир қаторда қуйидаги камчилик ёки салбий жиҳатлари ҳам мавжуд:

• атроф муҳитни ишлаб чиқариш ва бошқа фаолият турлари таъсиридан муҳофаза қилиш механизмининг мавжуд эмаслиги;

- ресурсларнинг қайта тикланмайдиган турларини саклаш имкониятининг йўқлиги;

- меҳнат қилиш билан боғлиқ кафолатларнинг мавжуд эмаслиги;

- фанда фундаментал ва амалий тадқиқотларнинг ривожланишига кўмаклашувнинг йўқлиги;

- ривожланишнинг беқарорлиги ҳамда ишлаб чиқаришнинг пасайиши ва инфляция жараёнларининг мавжудлиги.

3-Мавзу: ТАЛАБ ВА ТАКЛИФ НАЗАРИЯСИ. ЭЛАСТИКЛИК
РЕЖА:
1

• Талаб тушунчаси. Талаб қонуни.

2

• Гиффен самараси, талаб миқдорига таъсир қилувчи омиллар.

3

• Таклиф тушунчаси, Таклиф қонуни.

4

• Таклиф миқдорига таъсир қилувчи омиллар.

5

• Талаб эластиклиги ҳисоби ва нарх таклифи, натижа моҳиятини формула билан тушунтириш.

6

• Эгри талаб, талаб ва таклифнинг мақсадли нарх эластиклигини намойиш қилиш ва интерпретациялаш.

1. Талаб тушунчаси ва унинг миқдорига таъсир қилувчи омиллар. Талаб қонуни
Талаб – бу пул билан таъминланган эҳтиёждир.
Маълум вақт оралиғида, нархларнинг мавжуд даражасида истеъмолчиларнинг товар ва хизматлар маълум турларини сотиб олишга қодир бўлган эҳтиёжи талаб дейилади.
Талаблар турлича бўлиб, одатда бир хил товар ёки хизматларга бўлган талабнинг икки тури фарқланади:

• Ҳар бир истеъмолчининг, яъни алоҳида шахс, оила, корхона, фирманинг товарнинг шу турига бўлган талаби якка талаб дейилади.

Якка талаб

• Бир қанча (кўпчилик) истеъмолчиларнинг шу турдаги товар ёки хизматга бўлган талаблари йиғиндиси бозор талаби дейилади.

Бозор талаби.
А
B
C
D
E
Якка талаб
Бозор талаби
Товарлар
Талабнинг туркумланиши
Таъсир қилиш омилларига кўра
Қондирилиш даражасига кўра
Объектига кўра
Ишлаб чиқа-риш омил-ларига талаб
Истеъ-мол буюм-ларига талаб
Ҳақи-қий талаб
Қон-дирилган талаб
Қон-дирил-маган талаб
Экзоген
(ташқи
омиллар таъси-
ридаги)
талаб
Эндоген
(ички
омиллар таъси-
ридаги)
талаб
Яширин талаб
Жорий талаб
Ҳаракат-чан талаб
Тўпланган талаб