2. Gidrаvlikа аsоslаri. Suyuqliklаrning аsоsiy fizik xоssаlаri

Suyuqlik yordamida ajratish usuli asosan gazlar tarkibidagi qattiq jismning o’ta mayda zarrachalarini ushlab qolish uchun qo’llaniladi. Jarayon og’irlik yoki inertsiya kuchlari taьsirida olib boriladi.
Ajratish jarayonlarining moddiy balansi
Turli jinsli sistemalarni ajratish jarayonlarining moddiy balansi tenglamalarini keltirib chiqarish uchun quyidagi belgilashlarni qabul kilamiz: G_sp, G_t, va G_ch- dastlabki aralashma (suspenziya), tindirilgan (tozalangan) suyuqlik va cho’kmaning massaviy sarflari, kg/sek; x_sp, x_t va x_ch- dispers (qattiq) fazani suspenziyadagi, tozalangan suyuqlikdagi va cho’kmadagi kontsentratsiyasi (massaviy ulushi), %.
Moddalar yo’qotilishini hisobga olmagan holda, ajratish jarayonining moddiy balansi tenglamalari quyidagicha yoziladi:
- umumiy holda, barcha moddalar uchun
G_sp = G_t + G_ch; (17-1)
- dispers faza bo’yicha
G_spx_sp = G_tx_t + G_chx_ch. (17-2)
Suspenziya sarfi va zarrachalar kontsentratsiyasining x_sp, x_t va x_ch qiymatlari oldindan ma’lum bo’lsa, u holda tozalangan suyuqlik sarfi
G_t = G_sp(x_ch-x_sp)/(x_ch-x_t) (17-3)
va cho’kma miqdori
G_ch = G_sp(x_sp-x_t)/(x_ch-x_t) (17-4)
aniqlanadi.
Yuqorida keltirilgan tenglamalar cho’ktirish va filtrlash jarayonlarining barcha turlari uchun ham qo’llanilishi mumkin.
Ayrim holatlarda, hisoblash jarayonida hajmiy sarf V (m³/sek) va hajmiy ulushlarda ifodalangan kontsentratsiyalardan a (m³/m³) foydalaniladi. Bu paytda kattaliklar qiymatlarini bir o’lchov sistemasidan ikkinchisiga o’tkazish uchun geterogen aralashmaning shartli zichligi _ar tushunchasi kiritiladi:
_ar = a_t_t+(1-a_t) = [x_t/_t+(1-x_t)/]^-1, (17-5)
bu yerda - suyuqlik (yoki gaz) muhitining zichligi; _t- dispers (qattiq zarracha) fazaning zichligi; a_t va x_t- dispers fazaning hajmiy va massaviy ulushlarda ifodalangan kontsentratsiyalari.
Turli jinsli sistemani ajratish usullarining samaradorligi gazni yoki suyuqlikni tozalanish darajasi  (%) bilan baholanadi
 = (S₁-S₂)100/S₁, (17-6)
bu yerda S₁ va S₂- gaz yoki suyuqlik tarkibidagi dispers zarrachalarni ajratish jarayoniga qadar (S₁) va ajratilgandan keyingi (S₂) kontsentratsiyalari.