2 – laboratoriya ishi Qattiq dielektriklar dielektrik singdiruvchanligi va isrof burchagi tangensini elektrodsiz usulda o'lchash

4. Ishni bajarish tartibi:
4.1. Bir muhit usuli

Ikki elektrodli o'lchash yacheykasi nisbiy dielektrik singdiruvchanligi va isrof burchagi qiymatlari yuqori aniqlikda ma'lum bo'lgan suyuq dielektrik bilan to'ldiriladi va uning sig'imi o'lchanadi. Elektrodlar orasiga tekshirilayotgan dielektrikning yupqa namunasi joylashtiriladi va va o'lchanadi.

2.1-rasm. Dielektrik isrofni ifodalaydigan vektor diagrammalar:

a - kondensatorni ketma-ket almashlash sxemasi;

b - kondensatorni parallel almashlash sxemasi;

Nisbiy dielektrik singdiruvchanlik va isrof burchagining tangensi quyidagi formulalar yordamida topiladi:

bu yerda - o'lchash yacheykasi elektrodlari orasidagi masofa, m;

- dielektrik namunaning qalinligi, m;

- dielektrikning nisbiy singdiruvchanligi;

- elektr doimiysi;

- elektrodlar aktiv yuzasi, m²;

- elektrodlar diametri, m (1 m = 1000 mm, 1 F = 10¹² pF).

O'lchash natijalari va hisoblashlar 2.1 - jadvalda keltiriladi.

2.1-jadval

Dielektrikning nomi	pF			pF				Me'yor
Sopol	1	0.8	4	2	0.9	5	0.9	3	1.2
Shisha	0.7	0.81	1	0.14	0.8	2	0.8	2	1.4
Keramika	1.1	0.76	3	1.9	1.6	3	1.8	4	1.5
Kaucho’k	0.6	0.78	5	0.21	0.31	6	2	5	1.6

2.1-jadvaldagi ma'lumotlarga asoslanib, va qiymatlarini ularning me'yoriy qiymatlariga qay darajada yaqinligi haqida xulosa qiling.

4.2. Ikki muhit usuli

Birinchi muhit sifatida havo, ikkinchisi sifatida esa suyuqlik ishlatiladi. O'lchash yacheykasi elektrodlari orasidagi masofa o'zgarmas bo'lgan holat uchun quyidagilarni topamiz: birinchi muhit (havo) va dielektrik namunasiz holat uchun ; birinchi muhit (havo) va dielektrik namuna joylashtirilgan holat uchun ; o'lchash yacheykasi suyuqlik bilan to'ldirilgan va dielektrik namunasiz holat uchun va ; o'lchash yacheykasi suyuqlik bilan to'ldirilgan va dielektrik namuna joylashtirilgan holat uchun va .

Dielektrik namuna nisbiy singdiruvchanligi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

bu yerda - havoning nisbiy dielektrik singdiruvchanligi:

Dielektrik namunadagi energiya isrofi:

O'lchash natijalari va hisoblashlar 2.2-jadvalda keltiriladi.

2.2-jadval

Dielektrikning nomi	pF	pF	pF	pF					Me'yor
Sopol	1	3	2	4	0.9	5	1	6	1.2	2

Jadvaldagi ma'lumotlarga asoslanib va qiymatlarini ularning me'yoriy qiymatlariga qay darajada yaqinligi to'g'risida xulosa qiling.
5. Sinov savollari

1. Laboratoriya ishini bajarishdan maqsad nima?

2. Ishni bajarish tartibini aytib bering.

3. Bir muhit usulining mohiyati nimadan iborat.

4. Ikki muhit usuli mohiyatini tushuntiring.

5. Dielektrik isrof nima? Isrof burchagi-chi?

6. Dielektrik materialning sifat ko'rsatkichlariga nimalar kiradi?