15-mavzu: limfa aylanish tizimining anatomo-topografiyasi qon hosil qiluvchi va immun organlar, ichki sekretsiya bezlari tuzilishi. Reja

Bo’yindagi limfa tugunlari
Bo’yinning yuza limfa tuguni - ln. cervicalis superficialis anchagina yirik bo’lib, ko’krak-elka bo’g’imining oldirog’ida elka bosh muskulining ostida joylashadi, ildizi bo’yinning keyingi qismi va oldingi oyoqlarda, oqimi esa ko’krak yo’lidir. Uzunligi qoramollarda 7-10 sm, cho’chqalarda (yuqorgi va pastki guruhdan iborat) 4,5 sm, otlarda (60-130 ta) 0,2-4 sm bo’ladi.
Bo’yinning chuqur limfa tugunlari - ln. cervicales profunda bir qancha tugunchadan iborat bo’lib, oldingi, o’rta va keyingi guruhlarga bo’linadi. Ildizi xalqum, hiqildoq, kekirdak, qizilo’ngach va oldingi oyoqlarda, oqimi esa ko’krak yo’lidir. Uzunligi qoramollarda oldingi guruhda 4-6 sm, o’rta guruhda (1-7 ta) 0,5-3 sm, keyingi guruhda (2-4 ta) 1-5 sm, otlarda oldingi guruhda (30-40 ta) 0,4-2,5 sm, keyingi guruhda (20-30 ta) 0,2-4,5 sm bo’ladi. Bulardan tashqari, qoramollarda qovurg’a, bo’yin limfa tugunlari - ln. costa cervicalis bor, ularning uzunligi 1,5-3 sm bo’lib, qovurg’aning ichki yuzasida joylashadi. Ildizi bo’yinning orqa bo’limida, oqimi esa ko’krak yo’lidir.
Oldingi oyoqlardagi limfa tugunlari
Qo’ltiq limfa tuguni - ln.axillaris ko’krak suyagining ichki yuzasida, katta yumaloq musulga yaqin joylashadi. Ildizi oldingi oyoqda, oqimi har xil joyda. Uzunligi qoramollarda 1,5-3,5 sm, otlarda (12-30 ta bo’lib, paket hosil qiladi) 4-7 sm bo’ladi.
Tirsak limfa tugunlari - ln. Cubitalis bir tuyoqli hayvonlarda hamma vaqt ham bo’lavermaydi, bapzan 5-30 tagacha tugun uchrashi mumkin, uzunligi 0,3-2,5 sm gacha bo’lgan tugunlar bo’yi 4-5 sm, kengligi 3-4 sm keladigan paket hosil qiladi. Bu tugunlar tirsak bo’g’isiga yaqin, elkaagi uch boshli muskulning ichki yuzasida joylashadi. Ildizi oldingi oyoqda, oqimi qo’ltiq limfa tugunidir. Bulardan tashqari, cho’chqa va qoramollarda birinchi qovurg’a limfa tuguni ham uchraydi.
Orqa oyoqlardagi limfa tugunlari
Tizza osti limfa tuguni – ln. roplitei tizza bo’g’imining orqa qismida boldir muskullarining yon va ichki va yuza qismi boshlari oralig’ida joylashadi. Ildizi boldir va barmoqlarda, oqimi yonbosh limfa tugunidir. Uzunligi qoramollarda 3-3,5 sm, cho’chqalarda bir necha guruhga bo’linib, teri ostida joylashadi, otlarda (3-12 ta) 0,3-2,5 sm bo’ladi.
Tizza burmasi limfa tuguni - ln. subiliaci tizza burmasining oldingi qismida joylashadi. Ildizi oldingi oyoqlar, qorin devori terisida, oqimi yonbosh limfa tugunlaridir. Uzunligi qoramollarda 6-11 sm gacha, cho’chqalarda 8 sm gacha, otlarda (15-20 ta) 6-10 sm gacha bo’lib, paket hosil qiladi.
Chovning yuza limfa tuguni - ln. inguinalis superficialis erkak hayvonlarda jinsiy a’zoning yon qismida, urg’ochilarda esa sut bezi asosida joylashadi. Ildizi tashqi jinsiy a’zoda, sut bezlarida oqimi yonboshning tashqi limfa tugunidir. Uzunligi buqalarda (2 ta) 3-6 sm, sigirlarda (1-2 ta) 7,5 sm gacha, cho’chqalarda 5-7 sm gacha, aygpirlarda (25-100 tagacha) bo’lib, paket hosil qiladi; biyalarda esa 10-14 sm gacha bo’ladi.
Chovning chuqur limfa tugunlari - ln.n. inguinalis profunda faqat bir tuyoqlilarda uchraydi (16-35 tagacha), uzunligi 8-12 sm bo’ladi. Ildizi qorin muskullari va orqa oyoqlarda, oqimi bel sisternasidir.