14-mavzu. Insho haqida nazariy ma’lumot

Insho rejasini tuzish va tezis sifatida shakllantirish:  

 Insho mavzusi aniqlab olingach, mazkur mavzu asosida insho rejasi tuziladi. 

Reja 

 

–  ish-faoliyatni  tartibga  solish,  amalga  oshirish  rejimidir. 

Reja 

forscha-

tojikcha  “kir yoyiladigan ip”, “arqon”; “saf”, “qator” ma’nosidagi so‘z bo‘lib, biror 

---

ishni tartibi bilan va o‘z vaqtida bajarish uchun oldindan belgilab olingan aniq yoki 

taxminiy mo‘ljal, belgili tartib, qoida, o‘lchovni bildiradi  (O‘TIL, III, 369).

 

Tuziladigan reja insho mazmunini o‘zida to‘la-to‘kis namoyon qilib turmog‘i,  

izchillik asosida mavzudan chetga chiqmagan holda tuzilmog‘i darkor.  

Reja  inshoning  tarkibiy  qismlaridan  biri  sanaladi.  Yaxshi  tuzilgan  reja 

inshoning izchilligini ta’minlaydi, o‘quvchi reja asosida qayd etilgan fikrdan keyin 

nima  haqida  bayon  qilishni  aniq  his  qilib  turadi.  Insho  rejasi  ikki  xil:  sodda  va 

murakkab ko‘rinishda bo‘ladi. 

Odatda, erkin va ijodiy mavzulardagi insholar yozilayotganda yoki aniq bir 

yozuvchining  ijodiga  baho  berilayotganda  sodda  shakldagi  insho  rejalaridan 

foydalaniladi. Bunda rejadagi har bir band qisqa va sodda gaplardan iborat bo‘ladi. 

Sodda shakldagi insho rejasi tuzilayotganda mavzuga har tomonlama mos keladigan 

materiallardan,  xalq  maqollaridan  va  ibratli  gaplardan,  hikmatli  so‘zlardan 

foydalanish maqsadga muvofiqdir. 

O‘zida  insho  mavzusining  barcha  jihatlarini  yaqqol  aks  ettirib  turgan  reja 

namunalari  insho  mazmunining    ixchamlashtirilgan  shakllaridir.  Yaxshi  tuzilgan 

rejalar inshoning yo‘nalishi, tarkibiy qismlari, mavzuning izchilligi haqida aniq bir 

tasavvur  beradi.  Bunday  tipdagi  insho  rejalaridagi  tartib  arab  raqamlari  bilan 

belgilanadi va reja bandlari oxirida nuqta qo‘yiladi.