1. Turli tarixiy davrlarda jamiyatning qanday tarbiyaviy ideallari kuzatilgan?

28-variant

1. 
   Shaxs ma’naviyatining kasbiy ma’naviyat bilan uzviyligi va o‘ziga xosligi.
   

Shaxc deganda muayyan jamiyatning a’zosi tushuniladi. Odam shaxs bo‘lmog‘i uchun ruhiy jihatdan taraqqiy etgan, o‘z xususiyati va sifatlari bilan boshqalardan ajralib turishi lozim. Har bir odam shaxs sifatida turlicha namoyon bo‘ladi. U o‘zining xarakteri, qiziqishi, qobiliyati, aqliy rivojlanganlik darajasi, ehtiyoji va mehnat faoliyatiga nisbatan shaxsiy munosabati bilan boshqalardan farqlanadi. Bular shaxsning o‘ziga xos xususiyatlaridir. Mazkur xususiyatlar rivojlanib, ma’lum bir bosqichga yetsagina, u mukammal shaxs sifatida namoyon bo‘ladi va ijtimoiy munosabatlar jarayonida o‘z o‘rnini topadi. Shaxs nomini olish uchun nimalar kerak, degan savol tug‘ilishi tabiiy. Buning uchun odamga ijtimoiy-iqtisodiy hayot sharoitlari (muhit) va tarbiya kerak bo‘ladi. Ana shular hamda nasliy xususiyatlarning takomillashib borishi odamning rivojlanib, shaxs sifatida namoyon bo‘lishini ta’minlaydi. Odam bolasining shaxs sifatida rivojlanishi, uning har tomonlama kamolga yetishi uchun pedagogika fani shaxs rivojlanishi23 ning umumiy qonuniyatlarini, unga ta’sir etadigan omillarni, rivojlanish jarayoniga aloqador bosqichlarni aniqlashi kerak. Shuningdek, shaxs faolligining o‘rni va rolini ham o‘rganishi lozim. Biz yuqorida «rivojlanish» tushunchasini juda ko‘p ishlatdik. Endi ushbu tushunchaga atroflicha yondashib, ta’rif berishga harakat qilamiz. Odam biologik mavjudot sanaladi, uning rivojlanishiga tabiiy qonunlar, biologik va ijtimoiy qonuniyatlar ta’sir etadi, insonning kamol topishiga zamin yaratadi. Bulardan tashqari, komil inson bo‘lib yetishuvda aniq maqsad uchun bo‘lgan xatti-harakat, iroda sifatlari asosida ayrim nuqsonlarning bartaraf etilishi, qiyinchiliklarni yengib o‘tishga bo‘lgan ishonch ham muhim ahamiyatga ega.

Shaxs rivojlanishida u yoki bu faoliyat turlari (o‘yin, o‘qish, mehnat va boshqalar), turli yoshdagi faoliyat mazmuni (maqsadga yo‘naltirilganlik, harakatning ongli, rejali bo‘lishi, ularning samaradorligi va h. k.), shuningdek, muomala hamda kishilar o‘rtasidagi ijtimoiy munosobatlar mazmuni, ijtimoiy-axloqiy me’yorlarga bo‘ysunish, ijtimoiy burchni anglash, unga nisbatan mas’ullik kabi xususiyatlar ham muhim ahamiyatga egadir. Shaxsning shakllanishida shaxsiy xislat va sifatlarning rivojlanib, taraqqiy etib borishi ham muhim. Mana shu sifatlarni anglash va ularni to‘g‘ri aniqlash uchun uni turli munosabatlar jarayonida o‘rganish maqsadga muvofiqdir. Demak, shaxs ijtimoiy munosabatlar mahsuli bo‘lib, ongli faoliyat bilan shug‘ullanuvchi ijtimoiy mavjudotdir .Shaxsning rivojlanishi esa barcha tug‘ma va keyin hosil qilingan xususiyatlar: organizmning anatomik tuzilishi, fiziologik va psixologik xususiyatlar, faoliyat va xatti-harakatning miqdoriy va sifatiy o‘zgarishi jarayonidir. Pedagogikada «Shaxs» tushunchasi «Inson» tushunchasidan farqli o‘laroq, insonning ijtimoiy xususiyatlarini anglatadi.

2. 
   Kasbiy kompetentlik.
   

Kasbiy kompetentlik – mutaxassis tomonidan kasbiy faoliyatni amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan bilim, ko‘nikma va malakalarning egallanishi va ularni amalda yuqori darajada qo‘llay olinishi. Kasbiy kompetentlik mutaxassis tomonidan alohida bilim, malakalarning egallanishini emas, balki har bir mustaqil yo‘nalish bo‘yicha integrativ bilimlar va harakatlarning o‘zlashtirilishini nazarda tutadi. Shuningdek, kompetensiya mutaxassislik bilimlarini doimo boyitib borishni, yangi axborotlarni o‘rganishni, muhim ijtimoiy talablarni anglay olishni, yangi ma’lumotlarni izlab topish, ularni qayta ishlash va o‘z faoliyatida qo‘llay bilishni taqozo etadi. Kasbiy kompetentlik mutaxassis tomonidan alohida bilim, malakalarning egallanishini emas, balki har bir mustaqil yo’nalish bo’yicha integrativ bilimlar va harakatlarning o’zlashtiri-lishini nazarda tutadi. Shuningdek, kompetentsiya mutaxassislik bilimlarini doimo boyitib borishni, yangi axborotlarni o’rganishni, muhim ijtimoiy talablarni anglay olishni, yangi ma’lumotlarni izlab topish, ularni qayta ishlash va o’z faoliyatida qo’llay bilishni taqozo etadi. Kasbiy kompetentlik quyidagi holatlarda yaqqol namoyon bo’ladi:

- murakkab jarayonlarda;

- noaniq vazifalarni bajarishda;

- bir-biriga zid ma’lumotlardan foydalanishda;

- kutilmagan vaziyatda harakat rejasiga ega bo’la olishda.

Kasbiy kompetentlik negizida quyidagi sifatlar aks etadi:

Quyida kasbiy kompetentlik negizida aks etuvchi sifatlarning mohiyati qisqacha yoritiladi.

1. Ijtimoiy kompetentlik – ijtimoiy munosabatlarda faollik ko‘rsatish ko‘nikma, malakalariga egalik, kasbiy faoliyatda sub’ektlar bilan muloqotga kirisha olish.

2. Maxsus kompetentlik – kasbiy-pedagogik faoliyatni tashkil etishga tayyorlanish, kasbiy-pedagogik vazifalarni oqilona hal qilish, faoliyati natijalarini real baholash, BKMni izchil rivojlantirib borish bo‘lib, ushbu kompetentlik negizida psixologik, metodik, informatsion, kreativ, innovatsion va kommunikativ kompetentlik ko‘zga tashlanadi

3. Shaxsiy kompetentlik – izchil ravishda kasbiy o‘sishga erishish, malaka darajasini oshirib borish, kasbiy faoliyatda o‘z ichki imkoniyatlarini namoyon qilish.

4. Texnologik kompetentlik – kasbiy-pedagogik BKMni boyitadigan ilg‘or texnologiyalarni o‘zlashtirish, zamonaviy vosita, texnika va texnologiyalardan foydalana olish.

5. Ektremal kompetentlik – favqulotda vaziyatlar (tabiiy ofatlar, texnologik jarayon ishdan chiqqan)da, pedagogik nizolar yuzaga kelganda oqilona qaror qabul qilish, to‘g‘ri harakatlanish malakasiga egalik.
3. Millatlararo muloqot madaniyatiga ta’rif bering.

Millatlararo muloqot madaniyati

Turli millat vakillarining aloqa aloqalari sayyoramizda bir necha mingdan ortiq etnik jamoalarning mavjudligi bilan belgilanadi. Dunyoning globallashuvi sharoitida millatlararo o'zaro munosabatlar tobora kuchayib bormoqda, bu muqarrar ravishda millatlar negizida turli ziddiyatlarning paydo bo'lishiga olib keladi. Bugungi kunda turli millatga mansub shaxslar o'rtasidagi munosabatlarning keskinlashishi eng dolzarb ijtimoiy muammolardan biri hisoblanadi.

Kommunikativ shovqin shaxsni shakllantirish va rivojlantirishning eng muhim omilidir. Shuningdek, u ta'limning asosiy vositasi bo'lib xizmat qiladi. Kommunikativ o'zaro munosabat shaxsning xatti-harakatlarini, uning boshqalar, jamiyat bilan munosabatlarini tartibga soladi, hissiyotlarni, hissiy kayfiyatni, xulq-atvorni, qadriyatlarni va ma'naviy yo'nalishni, baholashni maqsadli va maqsadli tartibga solish uchun shart-sharoitlarni tashkil qiladi.

Turli millat vakillarining hayotiy jihatlari bo'yicha o'zaro munosabati, turli millatga mansub bo'lgan va turli diniy e'tiqodlarga ega bo'lgan shaxslar ma'lumot, tajriba, bilim, ma'naviy va axloqiy qadriyatlar, qarashlar va hissiyotlar almashadigan munosabatlar va munosabatlarning ta'rifi - bularning barchasi deyiladi. millatlararo muloqot.

Millatlararo muloqot uch darajada amalga oshirilishi mumkin: shaxslararo shaxslar o'rtasida, davlatlararo, ya'ni. bitta davlat va guruhlar ichida mos ravishda guruhlar o'rtasida. Shaxslararo va guruhlararo o'zaro munosabatlar shaxslarni tarbiyalash tizimi, ularning madaniy an'analari va urf-odatlari bilan belgilanadi.

Bugungi kunda millatlararo munosabatlarning uchta xususiyatini ajratib ko'rsatish mumkin. Ular do'stona, betaraf va qarama-qarshi.

Millatlararo muloqot turli millat vakillarining munosabatlari, o'zaro munosabatlari va munosabatlarini ifodalashning ma'lum bir shakli sifatida namoyon bo'lishi mumkin. Millatlararo muloqotga kirib, shaxs milliy ong, madaniyat, til va hissiyotlarning o'ziga xos tashuvchisi vazifasini bajaradi. Shuning uchun bugungi kunda millatlararo muloqot madaniyatini rivojlantirish juda muhimdir.

Millatlararo kommunikativ hamkorlik madaniyatini shakllantirish umuman millatlararo munosabatlarni uyg'unlashtirishning muhim vositalaridan biridir.

"Millatlararo muloqot madaniyati" tushunchasining bir nechta talqinlari mavjud:

Inter Millatlararo muloqot madaniyati alohida e'tiqodlar, bilimlar, qarashlar, qobiliyatlar, shuningdek, tegishli etakchi harakatlar va xatti-harakatlar majmuasi sifatida namoyon bo'ladi, ular bir vaqtning o'zida butun etnik birlikning shaxslararo aloqalarida va o'zaro ta'sirida namoyon bo'ladi va madaniyatlararo kompetentsiyaga asoslangan holda o'zaro tushunishni oson va aniq anglashga imkon beradi. umumiy manfaatda uyg'unlik.

Eth Millatlararo muloqot madaniyati ham jamiyatning ma'naviy hayotining ajralmas tarkibiy qismi sifatida namoyon bo'lishi mumkin, unga umumbashariy qabul qilingan me'yorlar, ma'lum bir jamiyatda o'rnatilgan xatti-harakatlar qoidalari, millatlararo ko'rinish va hayotdagi jarayonlarga ijobiy hissiy reaktsiyalar kiradi.

Eth Millatlararo muloqot madaniyati muayyan qoidalar to'plamini, cheklovlar, huquq va erkinliklarni, inson va odamlarning huquqlari buzilmasligiga imkon beradigan o'z ichiga oladi. Shu bilan birga, millatlararo kommunikativ hamkorlik madaniyati odamlarga boshqa xalqlarning his-tuyg'ulari va huquqlarini buzmaslik, xafa qilmaslik yoki haqorat qilmasliklariga yordam berishi kerak.