1-мавзу. Таълим жараёнининг тузилмаси

Абу Наср Фаробий устоз қиёфасида қуйидаги фазилатлар мужассам бўлмоғи лозим деб ҳисоблайди:

• 
  ўткир ва узоқни кўра оладиган ақл соҳиби;
  
• 
  ўз билимларини талабаларга бера олиши ва бу фаолият ҳамроҳи бўлган машаққатли меҳнатдан хормаслиги ва толмаслиги;
  
• 
  ҳақиқат ва унга интилувчиларни севиши;
  
• 
  ёлғон ва уни шиор қилиб олганлардан ғазабланиши;
  
• 
  мағрур руҳга эга бўлиши ва ўз шаънини юксак тутиши;
  
• 
  ўз шогирдларига адолатли муносабатда бўлиши;
  
• 
  қўйилган мақсадга эришишда қатъийлик кўрсата олиши ва бошқалар.
  

Абу Лайз Самарқандий (917-1003)	“Бўстонул-орифийн” (Орифлар бўстони)	Талимнинг диний ва дунёвий аҳамияти
	“Танбехул орифийн” (Ғафлатдан уйғотиш)	Шогирдда билим эгаллашга рағбат уйғотиш ва уни кучайтириш, илм ўрганиш усуллари: эшитганларини ёзиб олиш, мунозара. Шогирд одобига қўйиладиган талабларни ишлаб чиқди.

Абу Райхон Беруний (973-1048)

“Қадимги халқлардан қолган ёдгорликлар” “Хиндистон” “Минералогия” “Китоб ас-Сайдона”

ўқитишда ёдлаштиш эмас, балки тушуниш, мантиқий фикрлаш, хулосалар чивариш йўлига амал қилиш; таълим жараёнида талабанинг қизиқиши ва интилишини ҳисобга олиш ва хушмуомалаликнинг зарурлиги; ўқитишда турли усулларнинг ранг-баранглигига амал қилиш; таълимнинг дунёвийлик характерини ҳисобга олиш; илмий билишда кузатиш ва тажриба натижаларини текшириш, таҳлил этиш, умумлаштириш ва қайта тажрибадан ўтказиш кабиларга алохида эътибор қаратиш; амалиётгина билимларнинг аҳамиятлилигини таъминлаши; билимлар моҳиятини онгли ўзлаштириш;