1-mavzu. O’sish va rivojlanishning umumiy qonuniyatlari, organizm va muhit Nerv tizimining fiziologiyasi va oliy nerv faoliyatining yosh xususiyatlari, Re’ja

Siydik pufagi yoki qovuq.Kichik chanoq bo’shlig’ida joylashgan bo’lib, emadigan bolada qovuq yuqoriroqda bo’lib qisman qorin bo’shlig’iga kirib turadi. U to’lganida kindikka yaqin turadi. Bola ulg’ayib borgan sayin qovug’i asta sekin chanoq bo’shlig’i tushib boradi. Yangi tug’ilgan bolalarda qovuqning hajmi 50 ml, 1 yoshda 200 ml, 9-10 yoshda esa 600-750 mlga yetadi. Qovuq to’lmasdan turib ham siydik ajraladi. Bola tug’ilganida siyganida har safar 10-40 ml, 1 yoshda 50-90 ml, 5 yoshda 100-150 ml, 10 yoshda 150-200 ml, kattalar esa 250-300 ml siydik chiqaradi.

13 yoshgacha buyraklarning vazni, tuzilishi funksiyasi o’zgarib boradi. Bolalarda moddalar almashinuvu borganidan siydikning tarkibi kattalardan farq qiladi, tarkibida organik moddalar va muneral tuzlar nisbatan kam bo’ladi. Yosh ortishi bilan siydikning tarkibi va xossasi o’zgarib boradi. Bolalarda siydik ko’proq hosil bo’ladi. 1 oylik bola 1 sutkada 35-380 ml, 1 yoshda 750 ml, 4-5 yoshda 1 l atrofida, 10 yoshda 1,5 l, 15-16 yoshda 2 l siydik ajraladi.

Bir yoshgacha siydik ajralishiga shartli refleks hosil bo’lmaydi. Shu sababli bola siydik tutib turolmaydi. Chunki siydik ajralish nerv markazlari yaxshi rivojlanmagan bo’ladi. 2 yoshdan boshlab siydik tutib turishga shartli refleks hosil bo’la boshlaydi va toboro rivojlanib boradi. Ba’zan siydik tuta olmaslik sabablari ham uchrab turadi. Bunga sabab bola kun tartibiga rioya qilmaslik oqibatida ya’ni uyquga yotish oldidan ovqat yeyish, ko’p suyuqlik ichish, normal uxlamaslikka bog’liq bo’lishi mumkin, bundan tashqari bu hodisa nerv-psixik sferasi buzilishi oqibatida hambo’lishi mumkin. Tunda siydik tuta olmaslik qiz bolalarga nisbatan o’g’il bolalarda ko’proq kuzatiladi. Bu jarayon 10 yoshda va jinsiy balog’at yoshiga kelib barham topib ketadi.