1-mavzu: “Mehnat ta’limini o’qitishda innovatsion pedagogik texnologiyalar” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

 
14-Amaliy mavzu
: 
KBI texnologiyasi
Texnologiyaning maksadi: talaba (yoki o’quvchi)larni xayogda faol urnini topishlarini,
peshkadamlik va sardorlik sifatlarini, jamoada ishlash kunikmalarini, shuningdek, uzgalar
fikrini xurmat qilgan xolda dalil keltira olish, o’z fikrini isbotlay olish, asoslash,
ishontirish, munozara olib borish maxoratlarini xamda murosaga kelish, izlanish 
qobiliyaglarini shakllantirish va rivojlantirish. 
Mashgulotni utkazish tartibi: 
Bu texnologiya qo’laniladigan mashgulot talaba (yoki o’quvchi)lardan oldindan buladigan
tayyorgarlikni talab kiladi. Mashgulot mavzusi talaba (yoki o’quvchi)lar auditoriyasiga
oldindan ma’lum kilinadi, vazifalarni bajarish uchun tayyorlanishga beriladigan anik vakt,
mavzu mazmuni, uning murakkabligi va darajasiga qarab belgilanadi. 
Ushbu mashgulot baxs-munozara uslubiga asoslangan bulib, uzining anik utkazilish vakgi va
tartibiga egadir. O’qituvchi dastlab talaba (yoki o’quvchi)larni mashgulot utkazish tartib-
koidalari bilan tanishtiradi va ularni kichik guruxlarga ajratadi. Misol garikasida, «Shaxe
va madaniy axlok» mavzusidagi mashgulotni utkazish tartibini kurib chikamiz.
Mashgulotning boshida talaba (yoki o’quvchi)lar muxokama kilishlari uchun bir necha 
savollar oladilar. 
Masalan: 
- Madaniyat nima? 
- Axlokiy madaniyat nima? 
- Shaxs sifati kurinishida axloq-odobning o’rni qanday? 
- Kanday kilib madaniyatli bulish mumkin?Kichik gurux katnashchilari uz xoxishlari buyicha
bittadan savol tanlab oladilar va suzga chikishga tayyorlanadilar. Ular uzlari tanlagan savol
yuzasidan uz tushunchalari, mavzuga bulgan yondoshuvlari, munosabatlari xamda ushbu
savollarga javoblarini berishda uzlarining egallagan xolatlari kanchalik tugri ekanligiga
chikishlari orkali talaba (yoki o’quvchi)larni ishontirishga xarakat kiladilar. O’qituvchi
kursatmasiga binoan, boshka kichik gurux katnashchilari aytilgan fikr va suzga chikkan 
talaba (yoki o’quvchi)larni egallagan xolatlariga karshi fikrlar aytadi. ya’ni suzga chikkan
kichik gurux tanlagan yo’lni rad etadilar va shu orkali ularni baxs-munozara, tortishuvga 

---

45 
undaydilar.Baxs-munozara yakunida xdr bir suzga chikkan kichik gurux boshka kichik gurux
a’zolarini uzlarining tortishuvdagi fikrlari, tanlagan xolatlari, dalil va isbotlari kanchalik
tugri ekanligiga ularni ishoitira olishlari va uz tomonlariga ogdira olishlari, iloji bulsa
ularni uz guruxdariga kusha olishlari kerak.Mashgulotning oxirgi boskichiga ukituvchi yakun
yasaydi va baxs - munozara buyicha uzfikrini bildiradi.KBI texnologiyasi bir kancha variantda 
utkazilishi mumkin.Masalan, tinglovchilardan (uz xoxishlariga karab) tashabbuskorlar 
guruxini tuzib olish mumkin va bu gurux baxs-munozara davomida aytilgan kizikarli fikrlar,
dalillar, asosiy tushunchalar, vaziyatdan chikuvchi xolatlar, kizikarli javoblar, muloxaza,
takliflar va boshkalarni ukuv xonasining taxtasiga yoki vatmanga yozib boradi. 
Tashabbuskorlar guruxining vazifalari katoriga: baxs-munozarani borishini nazorat qilish, 
qatnashchilarni faollashtirish, kerak bo’lsa, ba’zilarga aloxida tanbex va tilaklar bildirishni
xam kiritish mumkin. Bunday tashabbuskorlar guruxi auditoriyasida bir-biriga uxshash
fikrlar bildirilishi, guruxlarni faollashtiradi, ularni erkin xolatda uz fikrlarini aytishlariga
kerakli muxit va sharoitni yaratadi. Shunindek, bu gurux mashgulotning xulosa Kismida
xam ishtirok etib, guruxlarning tanlagan xolatlari, bildirgan fikrlari va tortishuvlariga uz 
munosabatlarini bildirishlari mumkin. 
Baxs—munoraza tashkil etish uchun kuyidagi savollardan foydalanilish mumkin: 
- jamoat transportidagi madaniyat odobi; 
- ta’lim muassasasi (dare jarayoni, tanaffus vakti)dagi madaniyat odobi; 
- stol atrofidagi (ovkatlanish, suxbat, uchrashuv) madaniyat odobi; 
- oiladagi madaniyat odobi; 
- jamoadagi madaniyat odobi; 
- jamoat joylaridagi madaniyat odobi; 
- yoshlarning madaniyat odobi; 
- suzlashish (telefonda, suxbatda, uchrashuv vaktida) madaniyati; 
- an’analar va madaniyat; 
- salomlashish odobi va boshkalar. 
Yukoridagi baxs-munozaralarni utkazish mavzulari odob-axlok, madaniyat yunalishida
(masalan, «Mening xayotda tutgan urnim», «Odob- axdokli, madaniyatli bulishim uchun
nima qilishim kerak?» va sh.k.) bulgani maksadga muvofik, chunki bu mavzular yoshlarni 
ko’prok qiziktiradi.