1-mavzu: “Mehnat ta’limini o’qitishda innovatsion pedagogik texnologiyalar” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

6-Amaliy mavzu:Bumerang metodi 
 
 
Texnologiyaning tavsifi. Ushbu texnologiya talaba (yoki o’quvchi)larni dars jarayonida,
darsdan tashkarida turli adabiyotlar, matnlar bilan ishlash, urganilgan materialni yodida
saklab kolish, suzlab berish, fikrini erkin *olda bayon eta olish, kiska vakt ichida kup
ma’lumotga ega bulish xamda dare mobaynida ukituvchi tomonidan barcha talaba (yoki
o’quvchi)larni baxolay olishga karatilgan. Texnologiyaning maksadi. Ukuv jarayoni
mobaynida tarkatilgan materiallarni talaba (yoki o’quvchi)lar tomonidan yakka va gurux
xolatida uzlashtirib olishlari xamda suxbat-munozara va turli savollar orkali tarkatma
materiallardagi matnlar kay darajada uzlashtirilganligini nazorat kilish va baxolash. O’quv
jarayoni mobaynida xar bir talaba (yoki o’quvchi) tomonidan uzbaxo (yoki ball)larini 
egallashga imkoniyat yaratish.Texnologiyaning kullanishi. Amaliy mashgulotlar, seminar
yoki laboratoriya mashgulotlari xamda suxbat-munozara shaklidagi darslarda yakka tartibda, 
kichik gurux va jamoa shaklida foydalanilishi mumkin.Mashgulotda foydalaniladigan vositalar. 
Talaba (yoki o’quvchi) dare jarayonida mustakil ukishlari, urganishlari va uzlashtirib olishlari
uchun muljallangan tarkatma materiallar (utilgan mavzu yoki yangi mavzu buyicha kiska 
matnlar, suratlar, ma’lumotlar).Mashgulotni utkazish tartibi. Ushbu texnologiya bir necha
boskichda utkaziladi:

---

34 
• talaba (yoki o’quvchi)lar kichik guruxlarga ajratiladi; 
• talaba (yoki o’quvchi)lar dars (mashgulot)ning maksadi va tartibi bilan tanishtiriladi; 
• talaba (yoki o’quvchi)larga mustakil u R g a n i sh uchun mavzu buyicha matnlar 
tarkatiladi; 
• berilgan matnlartalaba (yoki o’quvchi)lar tomonidan yakka tartibda mustakil urganiladi; 
• xar bir gurux a’zolaridan yangi gurux tashkil etiladi; 
• yangi gurux a’zolarining xar biri gurux ichida navbati bilan mustakil urgangan matnlari bilan
axborot almashadilar, ya’ni bir-birlariga suzlab beradilar, matnni uzlashtirib olishlariga 
erishadilar; 
• berilgan ma’lumotlarni uzlashtirilganlik darajasini aniklash uchun gurux ichida ichki
nazorat utkaziladi, ya’ni gurux a’zolari bir- birlari bilan savol - javob kiladilar; 
• yangi gurux a’zolari dastlabki xolatdagi guruxdariga kaytadilar; 
• darsning qolgan jarayonida talaba (yoki o’quvchi)lar bilimlarini baxolash yoki tuplagan 
ballarinp xisoblab borish uchun xar bir guruxda «gurux xisobchisi» tayinlanadi; 
• talaba (yoki o’quvchi)lar tomonidan barcha matnlar kay darajada uzlashtirilganligini
aniklash maksadida ukituvchi (yoki opponentgurux.) talaba (yoki o’quvchi)larga savollar
bilan murojaat etadilar, ogzaki surov utkazadilar; 
• savollarga berilgan javoblar asosida guruxlarni tuplagan umumiy ballari anikdanadi; 
• xar bir gurux, a’zosi tomonidan guruxdagi matnning mazmunini xayotga boglagan xolda 
bittadan savol tuziladi; 
• guruxlar tomonidan tayyorlangan savollar orkali savol-javob tashkil etiladi («gurux
xisobchilari» berilgan javoblar buyicha ballarni xisoblab boradilar); 
• gurux a’zolari tomonidan tuplangan umumiy ballar yigindisi aniklanadi; 
• guruxlar tuplagan umumiy ballar gurux a’zolari u r t a s i d a t e n g taksimlanadi. 
Izox,: hituvchi darsni shu tartibda tugatishi yoki ukuv materialinitalaba (yoki o’quvchi)lar
tomonidan yakka tartibda kanday uzlashtirilganiniyana bir bor uz-uziga bho berish tartibida 
nazorat hlish uchun «Charxpalak»texnologiyasidan foydalangan xolda hilgan va
uzpashtirilgan matnlarasosida tayyorlangan tarkrtma materiallarni tapaba (yoki
o’quvchi)largatartsatib, uz bilimlarini tekshirib olishlariga imkoniyat yaratishi mumkin.• dars 
(mashgulot)ni yakunlash, uyga vazifa berish.o’qituvchilarning ish tajribasidanUshbu
texnologiyani kullagan o’qituvchilar uz ukuv predmetlari mavzusi yoki erkin mavzu asosida
kuyidagi mazmundagi matnlardan foydalangan xolda ukitish va tarbiyalash jarayonini
tashkil etishgan. Masalan, 
1. Mavzu: «Gullar va ularning tarixi, xayotdagi axamiyati» 
Tarkatma materiallar: 
1-guruxga- Gullar kachondan beri ustiriladi? 

---

35 
2-guruxga - Ayrim xalklarda gullarning axamiyati. 
3-guruxga - Atirgullarning ramziy ma’nosi xakida? 
4-guruxga - Misrliklar uchun nilufar guli nima ma’noni anglatadi? 
2. Mavzu: «Sharkona muomala odobi» 
Tarkatma materiallar: 
1 -guruxga - Ustozlarni xurmatlash bayoni 
2-guruxga - Karindosh-uruglar urtasidagi muomala odobi 
3-guruxga - Kuni-kushnilar urtasidagi muomala odobi 
4-guruxga - Dustlar urtasidagi muomala odobi 
3. Mavzu: «Xarbiy kushinlarda tarbiya uslublari» 
1 -guruxga - Ishontirish uslubi 
2-guruxg a - Ragbatlantirish uslubi 
3-guruxga - Uslublarning sinflari 
4-guruxga - Namuna uslubi 
5-guruxga - Jazolash uslubi. 
2-variant 
Mazkur texnologiya bir mashgulot davomida ukuv materialini chukur va yaxlit xolatda o’rganib
ijodiy tushunib etish, erkin egallashga yunaltirilgan. U turli mazmun va xarakterga 
(muammoli, munozarali, turli mazmunli) ega bulgan mavzularni urganishga muljallangan
bulib, ogzaki va yozma ish shakllarida amalga oshirilishi mumkin. Texnologiya mashgulot 
mobaynida xar bir ishtirokchining turli topshirikdarni bajarish, navbat bilan talaba (yoki
o’quvchi) yoki o’qituvchi rolida bulish va mos ballarni tuplash imkoniyatini 
beradi.«Bumerang» texnologiyasi talaba (yoki o’quvchi)larga tankidiy fikrlash, ularda mantikni
shakllantirishga imkoniyat yaratadi, shuningdek ularning xotirasini, goyalarini, fikrlarini,
dalillarini yozma va ogzaki shakllarda bayon kilish kunikmalarini rivojlantiradi.Mazkur uslub
talaba (yoki o’quvchi)larga ta’lim bilan bir katorda tarbiyaviy xarakterdagi: 
-jamoa bilan ishlash maxorati; 
-muomalalilik; 
-xushfe’llik; 
-kunikuvchanlik; 
-uzgalar fikrini xurmat kilish; 
-faollik; 

---

36 
-ishga ijodiy yondashish; 
-uz faoliyagining samarali bulishiga kizikish; 
-uzini bax,olash kabi kator sifatlarini ham shakllantirish
imkoniyatini beradi. 
Texnologiyadagi asosiy tushunchalar: 
Ochik savollar- bunday savollar muomala kilish va uzaro suzlashuvni davom ettirishga imkon 
beradi, shu bilan birga ularga kiska, bir xil javob berish mumkin emas.Yopiq savollar - bunday
savollar oldindan «xd» yoki «yuk» turidagi tugri va ochik javoblarni berishni kuzda 
tutadi.Kundalang surok, - talaba (yoki o’quvchi)lar bir-biriga guruxdab beruvchi kiska 
savollar katoridan iborat bulib, uziga xos axborotlar izlash xamda dalillarni, opponentlar
egallagan xdlatini aniklash, shuningdek muayyan karorlar kabul kilish uchun ajoyib 
imkoniyatdir.Kundalang surok paytida uzaro munozaraga kirishish mumkin bulmay, balki fakat 
savollar berilishiga ruxsat beriladi.