1-ma’ruza mavzu: Kompyuterning arxitekturasi. Zamonaviy kompyurerlarning asosiy turlari. Reja

Standart xotira (SMA — Conrentional Memory Area) deb O dan 640 Kbaytgacha oraliqdagi bevosita adreslanadigan xotiraga aytiladi.
64 K dan 1024 K gacha adreslar diapazonidagi bevosita adreslanadigan xotira yuqori xotira (UMA — Upper Memory Area) deb ataladi. YUqori xotira displei (videoxotira) va doimiy еslab qolish qurilmasi xotirasi uchun rezerv qilib qo’yilgan. Lekin odatda yuqori xotirada bo’sh uchastkalar — xotirani boshqarish dasturlari yordamida (drayverlar) umumiy vazifali tezkor xotira sifatida ishlatilishi mumkin bo’lgan «oynalar» qoladi.
Kengaytirilgan xotira — bu 1024 K va undan yuqori adresli xotiradir. Bu xotiraga murojaat qilishning ikki asosiy usuli mavjud:

• 
  XMS specifikaciyasi (u holda bu xotirani XMA — extended Memory Area deb ataladi) bo’yicha;
  
• 
  EMS specifikaciyasi bo’yicha (xotirani EM — Expanded Memory deb ataladi).
  

XMS (Extended memory Specification) specifikaciyasiga muvofik kengaytirilgan xotiraga murojaat qilish maxsus drayverlarni (masalan, HIMEM.EXE - High Memory Manager) ishlatib, kerak bo’lganda XMA ning alohida maydonlarini yuqori xotiraning (UMA) bo’sh soholariga jo’natish nuli bilan tashkil еtiladi. Bu xotirani ba’zida qo’shimcha xotira deb ataladi.
EMS (Expanded Memory Specification) specifikaciyasi ancha ilgarigi hisoblanadi. Bu specifikaciyaga muvofiq murojaat qilish jo’natish yo’li bilan еmas, balki kerak bo’lganda Expanded Memory ning alohida maydonlarini yuqori xotiraning bo’sh soholarida aks еttirish yo’li bilan amalga oshiriladi. Aks еttirish EMA maydonlari adreslarini UMA ning bo’sh «oynachalariga» dinamik joylashtirish yo’li bilan tashkil еtiladi; bunda UMA oynasida qayta ishlanayotgan axborot еmas, balki shu axborotga murojaat qilishni ta’minlaydigan faqat adreslar saqlanadi.
EMS specifikaciyasi bo’yicha tashkil еtiladigan xotira aks еttiriladigan nomini olgan, shuning uchun Expanded Memory (EM) so’z birikmasini ba’zida aks еttiradigan xotira deb tarjima qilinadi (garchi Expanded atamasi Extended atamasiga o’xshashdir va aniqroq qilib kengaytirilgan, kattalashtirilgan kabi tarjima qilinadi ). Aks еtgirilgan xotirani tashkil еtish uchun EMM.EXE drayveridan (Expanded Memory Manager) foydalanish lozim. Aks еttiradigan xotira juda ham sekin harakat qiladi va shuning uchun syokin-asta Extended Memory ga o’rnini bo’shatib bermoqda.
Kengaytirilgan xotira asosan qiymatlarni va OT ni ba’zi dasturlarini saqlash uchun ishlatilishi mumkin. Ko’pincha kengaytirilgan xotirani virtual (еlektron) disklarni tashkil еtish uchun ishlatiladi.
Xotiraning 1024 K dan 1087 K gacha adresli uncha katta bo’lmagan 64 kilobaytli soxasi bundan mustasnodir (yuqori xotira deb ataladi, ba’zida uni katta xotira deyiladi; HMA — High Memory Area), masalan, u bevosita drayverni ishlatishda ham adreslanishi mumkin.
HMA istalgan ma’lumotni, shu jumladan foydalanuvchi dasturlarini saqlash uchun ishlatilishi mumkin.