1-dars. Mavzu: atom tuzilishi. Atom tarkibidagi elektronlarni pog’ona va pog’onachalarda joylashuvi. Darsning maqsadi: Ta’limiy

Dars turi: yangi bilim beruvchi

Dars usuli: an’anaviy

I Tashkiliy qism a) salomlashish b) davomadni aniqlash d) siyosiy daqiqa

II O’tgan mavzuni mustahkamlash

V Yangi mavzu bayoni

Mavzuga oid masalalar va ularni yechish usullari

1-masala: 166,2 kPa bosim va temperatura -73 °C ga teng bo‘lgan sharoitda 12,8 g kislorodning hajmini (l) aniqlang.

Masalaning yechimi: Mendeleyev-Klaperon tenglamasidan hajmni (V) topish formulasini keltirib chiqaramiz:

V = nRT

PV = P nRT

Dastlab kislorodning modda miqdorini topib olamiz: m

n=-----= 12,8/32 = 0,4 mol

Mr

Endi masala shartida berilgan qiymatlarni formulaga qo‘yib hajmni aniqlaymiz: V = nRT

Javob: 4 l

2-masala: Qanday bosimda (kPa) temperatura 47 °C ga teng bo‘lgan sharoitda 14 g is gazi 10 l hajmni egallaydi?

Masalaning yechimi: Mendeleyev-Klaperon tenglamasidan bosimni (P) topish formulasini keltirib chiqaramiz:

P = nRT PV = V nRT

Dastlab is gazining modda miqdorini topib olamiz: n= m/ Mr= 14/28 = 0,5 mol

Endi masala shartida berilgan qiymatlarni formulaga qo‘yib bosimni aniqlaymiz:

P =nRT/V

Javob: 132,96 kPa

MUSTAQIL ISHLASH UCHUN MASALALAR

1. 300 kPa bosimda, harorat 27 °C ga teng bo‘lgan sharoitda 33,24 l

vodorod tarkibidagi molekulalar sonini toping.

2. 232,5 kPa bosimda, harorat 37 °C ga teng bo‘lgan sharoitda

8,31 l oltingugurt (IV) oksidi tarkibidagi molekulalar sonini toping.

3. 110 kPa bosimda, harorat 57 °C ga teng bo‘lgan sharoitda 24,93 l etan

tarkibidagi atomlar sonini toping.

4. 161,5 kPa bosimda, harorat 50 °C ga teng bo‘lgan sharoitda 49,86 l

NH3 tarkibidagi atomlar sonini toping.

5. 202,65 kPa bosimda, harorat 0 °C ga teng bo‘lgan sharoitda 2 g vodorod

qancha hajmni (l) egallaydi?

6. 103,4 kPa bosimda, harorat -23 °C ga teng bo‘lgan sharoitda 10 g argon

qancha hajmni (l) egallaydi?

7. Qanday bosimda (kPa) harorat 30 °C ga teng bo‘lganda 4 g neon 5 l

hajmni egallaydi?

8. Qanday bosimda (kPa) harorat 25 °C ga teng bo‘lganda 15 g azot

(II) oksidi 10 l hajmni egallaydi?

9. Qanday haroratda (C°) bosim 1,5 atm ga teng bo‘lganda 2 mol oltingu-

gurt (IV) oksidi 33,6 l hajmni egallaydi?

10. Qanday haroratda (K°) bosim 2,5 atm ga teng bo‘lganda 3 mol azot

(IV) oksidi 28 l hajmni egallaydi?

11. 166,2 kPa bosim, 27 °C da 4 g noma’lum gaz 3,75 l hajmni egallasa,

noma’lum gazning molyar massasini toping.

12. Normal atmosfera bosimi, 77 °C da 40 g noma’lum gaz 57,4 l

hajmni egallasa, noma’lum gazni molyar massasini toping.

13. Bosim 1 atm bo‘lganda 5 l metan qanday haroratda 2,846 g massaga