1 – laboratoriya mashg’uloti mavza: Oddiy tarmoqni qurish va sozlash Laboratoriya mashg’ulotining maqsadi

 

Ishni bajarilishiga misol. 

1.1-rasmda loyihalanishi kerak bo‘lgan tarmoq ko‘rsatilgan. 

Ma’lumki,  lokal  hisoblash  tarmog‘i  –  bu  odatda  nisbattan  katta  bo‘lmagan 

hududni yoki katta bo‘lmagan binolar guruhini qoplovchi kompyuter tarmog‘idir. 

Bizning  holda  bu  ma’lum  bir  shaklda  bir-biri  bilan  bog‘langan  atigi  6  ta  ishchi 

stantsiyadir. Buning uchun biz tarmoq kontsentratorlari (xablar) va kommutatorlari 

(svichlar)dan foydalanamiz. 

---

 

6 

 

 

1.1-rasm. Loyihalanuvchi tarmoq 

1.

 

Quyi  qismning  chap  burchagida  joylashgan  «Tarmoq  kommutatorlari» 

qurilmalarini  tanlaymiz  va  o‘ng  tomondagi  ro‘yhatdan  sichqonchaning  chap 

tugmasini  bosgan  holda  2950-24  kommutatorini  tanlaymiz  va  uni  ishchi  sohaga 

joylashtiramiz.  Xuddi  shunday  «Tarmoq  kontsentratori  (Hub-PT)»  va  «Ishchi 

stantsiyalar (PC-PT»ni tanlab, ishchi sohaga olib o‘tamiz. 

2.

 

So‘ngra  qurilmalarni  1-rasmda  ko‘rsatilganidek,  mos  interfeyslardan 

foydalanib  ulash  kerak  bo‘ladi.  «Ulanish  tipi»  bandida  kerakli  ulanish  tipini 

tanlaymiz va qurilmalarni bir biri bilan bog‘laymiz.  

3.

 

 So‘ng eng muhim bosqich – sozlash keladi. Biz OSI tarmoq modelining 

boshlang‘ich  sathlarida  ishlovchi  qurilmalaridan  (2-sathda  kommutator,  1-sathda 

kontsentrator) foydalanar ekanmiz, u holda ularni sozlash kerak emas. Faqat ishchi 

stantsiyalarni sozlash kerak, ya’ni: IP-adres, tarmoqosti niqobi, shlyuz. 

Quyida bitta stantsiya (PC1)ni sozlanishi keltirilgan, qolgan stantsiyalar ham 

shu kabi sozlanadi. 

Kerakli ishchi stantsiya ustida sichqonchaning chap tugmasini bir marta bosib, 

ochilgan oynadan Ishchi stol ilovasini tanlaymiz, so‘ng – interfeys konfiguratsiyasi 

va kerakli sozlashlarni amalga oshiramiz: 

IP-adres

. Ma’lumki, IP protokollariga asoslangan lokal tarmoqlarda quyidagi 

adreslar ishlatilishi mumkin: 

•  10.0.0.0—10.255.255.255;  

•  172.16.0.0—172.31.255.255;  

•  192.168.0.0—192.168.255.255.  

---

 

7 

 

Shu  sababli  mazkur  diapazonlar  ichidan  IP-adres  tanlaymiz,  masalan 

192.168.0.1 

Izoh! barcha ishchi stantsiyalarning IP-adreslari aynan bitta tarmoqostida 

joylashgan bo‘lishi kerak (ya’ni bitta diapazonda), aks holda ping jarayoni amalga 

oshmaydi. 

Tarmoqosti niqobi

. IP-adres kiritilganda, qiymat avtomatik ravishda yoziladi. 

Shlyuz.

 Maydonni to‘ldirmasa ham bo‘ladi. 

4.

 

Sozlashni  tugatganimizdan  so‘ng,  majg’ulotini  ikkinchi  qismiga 

o‘tishimiz  mumkin  –  ping-jarayonini  ishga  tushirish.  Masalan,  uni  PC5  dan 

tushiramiz va PC1 bilan aloqa mavjudligini tekshiramiz. 

Buning uchun kerakli ishchi stantsiya ustida sichqonchani chap tugmasini bir 

marta  bosamiz,  ochilgan  oynadan  «Ishchi  stol»  ilovasini  tanlaymiz,  so‘ng  – 

«Buyruqlar satri». Bizga quyidagi buyruqni kiritish taklif qilinadi: 

PC>ping 192.168.0.1

 

va Enter tugmasi bosiladi.  

Packet  Tracer  53  da  Ping  utilitining  qanday  ishlashini  to‘liq  yorituvchi  va 

ko‘rsatuvchi  modellashtirish  rejimi  mavjud.  Shu  sababli  mazkur  rejimga  ishchi 

sohaning  quyida  chap  qismida  joylashgan  belgiga  bosish  orqali  yoki  Shift+S 

klavishlar  kombinatsiyasini  bosish  orqali  o‘tish  zarur.  «Modellashtirish  paneli» 

ochiladi, unda ping-jarayoni bilan bog‘liq barcha hodisalar aks etadi. 

Endi  ping-jarayonini  qayta  ishga  tushirish  zarur.  Ishga  tushirgandan  so‘ng, 

loyihalangan tarmoqda paketlarni jo‘natish/qabul qilish jarayonini kuzatish uchun 

«Modellashtirish paneli»ni chetga surish mumkin. 

 

Xulosa 

IP-tarmoqlarida adresatsiyalash. Tarmoqdagi kompyuterlarning adress tiplari, 

belgili  adreslarni  IP-adreslarda  aks  ettirish:  DNS  xizmati,  tarmoq  tugunlariga  IP-

adreslarni avtomatik tayinlash jarayoni – DHCP protokoli bilan tanishildi.