0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Iqtisodchilar xarajatlarga barcha to‘lovlarni - tashqi va ichki to‘lovlarni, oxirgisiga normal foydani ham qo‘shib hisoblaydilar. Ular resurslarni mo‘ljallangan faoliyat doirasida to'plash, saqlash uchun zarur bo‘ladilar. Agar hisobchini firma yoki korxonaning moliyaviy balansi qiziqtirsa, u aktiv va passivni nazorat qilib borsa, korxona (firma)ning o‘tgan davrlardagi faoliyati foydaliligini baholasa, iqtisodchilar va korxona rahbarlari esa aksincha, korxonaning kelajagi bilan qiziqadilar. Ularning oldilarida xarajatlarni qanday qilib kamay- tirish, rentabellikni oshirish vazifasi turadi hamda o‘z navbatida, iqtisodiy yoki faqat shu turdagi tovarni ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan xarajatlar bilan qiziqadilar. Bunda shu tovaming o‘miga boshqa turdagi alternativ tovarni ishlab chiqarish mumkin bo‘lmaydi, uning uchun ma’lum turdagi resurslar tanlanadi. Natijada firma yoki korxo­naning resurslaridan eng yaxshi darajada foydalanish imkoniyatlari saqlab qolinadi.

Iqtisodiy xarajatlar. Iqtisodiy xarajatlar — firma yoki korxona to‘lashi shart bo‘Igan to‘lovlar yoki korxona (firma) resurslarni alternativ ishlab chiqarishlarda foydalanishdan korxona o‘ziga jalb etish uchun resurslarni yetkazib beruvchilarga to‘plashi shart bo‘lgan foyda. Bunday to‘lovlar yo tashqi yoki ichki to'lovlar bo‘lishi mumkin. Korxona (firma)ni o‘z hisobidan mehnat resurslari, xomashyo, yoqilg‘i, transport xizmatlari, energiya va boshqalar bilan ta’mi-

notchilar foydasiga berilgan pul to'lovlari, ya’ni pul xarajatlari tashqi xarajatlar deb ataladi. Tashqi xarajatlar — shu korxona (firma)ga egalik qilmaydigan ta’minlovchi tashkilotlarning resurslari uchun to‘lov- lardan ham iborat.

Ammo korxona bulardan tashqari faqat o‘z ixtiyorida bo‘lgan ma’lum xil resurslardan ham foydalanishi mumkin.

MaTumki, resurslar korxonaning o'zinikimi yoki foydalanish uchun olinganmi, bundan qat'iy nazar, ulardan ma’lum usullar bilan foydalanish birmuncha xarajat talab etadi.