Хомила ва янги тугилган гудаклар мурдасининг суд-тиббий экспертизаси



Download 32,57 Kb.
Sana21.02.2022
Hajmi32,57 Kb.
#54107
Bog'liq
Мавзу матни


Хомила ва янги тугилган гудаклар мурдасининг
суд-тиббий экспертизаси
Бу турдаги суд-тиббий экспертиза зураки улим аломатлари ёки унга
шубха булган куйидаги холатларда утказилади:
- онаси номаълум булган гу.дакнинг мурдаси топилганда;
- даволаш муассасасидан ташкарида руй берган тугрукда улик боланинг
тугилиши холларида;
- хомиладор аёлга курсатилган тиббий ёрдамга нисбатан шикоятлар
булганда.
Кайд этилган холатларда тайинланадиган суд-тиббий экспертиза ечимига
махсус тусга эга булган куйидаги саволлар куйилади:
- Гудак янги тугилганми?
- Гудак тирик тугилганми?
- Гудакнин. хомила (гестацион) ёши кандай?
- Гудак хаётга лаёкатлими?
- Тирик тугилган булса, канча муддат яшаган?
- Гудакка тегишли каров булганми?
Булардан ташкари, бошка мурда экспертизаларида булгани каби,
улимнинг сабаби, муддати, тан жарохатларининг мавжудлиги, уларнинг
етказилиш механизмини аниклашга дойр саволлар экспертиза олдига
куйилади.
10.1. Янги тугилганлик тушунчаси.
Суд тиббиётида “янги тугилганлик” тушунчаси педиатрия ва
акушерлик-гинекологияда кабул килинган тушунчалардан фаркланади. Агар
педиатрияда мазкур тушунча тугрукдан кейинги турт хафта (неонатал давр),
акушерлик-гинекологияда - етти кундан иборат даврни англатса, суд
тиббиётида ушбу давр дастлабки 24 соатни ташкил этади. Бинобарин, бу
хусусият конунчилик талаблари билан узвий богликдир. Узбекистон
Республикаси ЖК да хаётга карши жиноятлар каторида онанинг уз гудагини
тугиш вактида ёки тугилиши хамон касддан улдириши алохида ажратилган
(99- модда) булиб, белгиланган жазо касддан одам улдиришга нисбатан анча
енгил.
Тиббий нуктаи назардан тугрук тахминан бир суткага якин давом этади
ва бу даврда, яъни тугиш ва ундан кейинги дастлабки соатларда огрик,
психо-эмоционал холат туфайли она узи тулик англамаган холда боласига
шикает етказиши ва уни улдириб куйиши мумкин.
Агар бу харакат она томонидан эмас, балки бошка шахслар томонидан
амалга оширилса, жиноят хукукига биноан касддан одам улдириш (97-модда)
сифатида бахоланади,
10.2. Янги тугилганлик белгилари
Танада цон излари. Ташки жарохатлар булмаган такдирда тамада коп
изларининг топилиши янги тугилганлик белгиси сифатида бахоланади. Улар
тугрук йулларидаги юмшок тукималарнинг ёрилиш, дарз кетиши туфайли
хосил булади. Тугилгандан сунг гудак танаси ювилганда, кон излари
йуколади.
Мумсимон цоплама. Гудак танасининг юзасида окимтир-кулранг ярим
куюк -ярим каттик м^мсимои масса билан копланган булади. Бу коплама
теридаги ёг безлари секрети (ушбу безлар V хомила ойидан фаолият курсата
бошлайди), кучган эпидермис хужайралари, тук сочлари, когонок
сувларининг аралашмасидан иборат булиб, бачадон ичида хомила тери
копламларининг когонок сувлари таъсирида мацерация булишидан химоя
килади. Мумсимон коплама айникса терининг табиий бурмалари, кУлтик
ости, оралик сохаларида купрок булади ва узокрок сакланади. Гудак танаси
ювилмаганда мумсимон коплама бир хафтагача сакланиши мумкин.
Тугруц шиши. Тугрук жараёнида хомила танасининг олдинги кисми тос
халкасига кисилиши билан боглик махаллий кон айланишининг бузилиши
натижасида юмшок тукималарнинг шишиши вужудга келади. Тугрук шиши
асосан тор тос, турли сабаблар буйича тугрук фаолиятининг сустлиги
холатларида руй беради ва купинча бош, баъзан думба сохаларида
аникланади. Тугрук шиши юмшок консистенцияли, кесиб курганда кизгиш-
саргимтир рангда (кон аралашмаси билан булган сероз суюкликнинг
сингиши) булади ва одатда 2-3 кун давомида сурилиб кетади.
Тугрук шишини кефалогематомадан фарклаш лозим. Кефалогематома
тугрук травмаси натижасида калла гумбази суяклари суяк усти пардаси
остига кон куйилишда хосил булади. Ташки куздан кечиришда
кефалогематома мавжуд булганда, шиш одатда бир ёки бир неча суяклар
проекциясида буй^б, суяклараро чоклар билан чегараланади. Тугрук шиши
эса суяклараро чоклар проекциясида хам аникланади. Кефалогематома
катталигига караб 2 хафта ва ундан ортик муддатда сурилади.
Меконийнинг топилиши. Меконий (бирламчи нажас) тук-яшил, кунгир-
яшил ярим суюк гомоген масса булиб, йугон ичак, орка чикарув тешиги
атрофи, думба, сон сохаларида аникланади (раем 10.1.). Меконий таркибида
шиллик, ут пигментлари, кучган ичак эпителийси хужайралари, когонок
сувлари, тук сочлари булади. Зеро, хомиладорликнинг турли муддатларида
меконийнинг таркиби узгаради ва бу хусусиятдан хомила ёшини аниклашда
фойдаланилади. Одатда тугрукдан кейин 1-2 кун ичида меконий ичакдан
т^лик чикарилади. Лекин норасо тугилган гудакларда бу муддат узокрок (3-4
кунгача) булади.
Раем 10.1. Янги тугилган гудакнинг орка чикарув тешиги сохасида меконий.
Киндик. Бу аъзо хомилани йулдош билан боглайди. Расо гудакларда
киндикнинг узунлиги 50-60 см., калинлиги 1,5-2 см. булади. Янги
тугилганларда киндик нам, ялтирок, окимтир-кизгиш ранг булиб, куриш
натижасида бужмаяди, кунгир-сарик, кейинчалик кунгир-кора тусга киради.
Тирик тугилганларда киндик бир текисда курийди, унинг асосида - киндик
халкаси сохасида бир неча соатдан сунг, баъзан биринчи куннинг охирида
кизгиш хошия куринишида реактив яллигланиш (демаркацион халка)
вужудга келади. Кейинчалик 5-7 кундан суш айни шу чизик буйича киндик
ажралади (раем 10.2.).
Раем 10.2. Янги тугилган гудак. Киндик тана ва йулдошдан ажратилмаган.
Упканинг бирламчи ателектазы. Нафас олмаган упка бирламчи ателектаз
холатида булади. Табиийки, бундай холатда гудак бир неча сония яшаши
мумкин.
Кайд этилган янги тугилганлик белгиларидан факат упканинг бирламчи
ателектази хамда киндикда демаркацион халканинг йуклиги ёки унинг
дастлабки белгиларининг аникланиши, шу жумладан тана ва иулдошдан
ажратилмаган киндик абсолют характерга эга, яъни м утл о к ишончли
хисобланади. Колган белгилар эса нисбий характерга эга булиб, гудак
хаётининг иккинчи ва кейинги кунларида хам аникланиши мумкин.
10.3. Тирик тугилганликии аниклаш.
Жахон согликни саклаш ташкилотининг тавсияларига биноан тирик
тугилганлик мезонлари сифатида она организмидан ташкарида гУдакда
нафас олиш, юрак уриши, киндикнинг пульсацияси ёки ихтиёрий
харакатларнинг булиши кабул килинган. Х,озиргача суд тиббиётида янги
тугилган гудакда юрак уриши, киндикнинг пульсацияси, ихтиёрий
харакатлар булганлигини улимдан кейин аниклаш усуллари ишлаб
чикилмаган. Шу сабабли суд-тиббий экспертизада тирик тугилганлик
масаласи асосан гудак нафас олган ёки олмаганлигини аниклаш оркали хал
этилади.
Суд-тиббий экспертизада гудакнинг тирик тугилганлиги турли
синамалар, макро-, микроскопик ва лаборатория текширувлари натижалари
буйича аникланади.
Упка ( К.Гален - К.Раугер - И.Шреер) синамаси. Ушбу синама илк бор
суд-тиббий экспертиза амалиётида 1681 йилда И. Шреер томонидан
кулланган. Нафас олмаган упканит солиштирма огирлиги сувдан катта,
1,05- 1,06 тенг. Нафас олган упкада хавонинг хисобига солиштирма огирлик
камайиб, 1,0 дан паст булади. Синамани утказишда аввал трахеяга,
кизилунгачнинг юкори ва пастки кисмларига лигатуралар куйилиб, кукрак
бушлигидаги ички аъзолар комплекси сувли идишга солинади. Натижа
манфий булса, яъни комплекс чукса, кейинги боскичларда алохида кесиб
олинган упкалар, упка булаклари, булакчалари сувга солинади. Мусбат
натижа олинган боскичда синама тухтилади.
Айрим холатларда (чириган мурдаларда, сунъий нафас олдирилганда,
музлагандан сунг яхши эримаган упкаларда) упка синамаси сохта мусбат
натижа бериши мумкин. Чириш газлари хисобига сув юзасига калкиб чиккан
Упка булаклари, булакчалари сув остида кул билан яхши сикилганда, улар
юзага кайта сузиб чикмайди. Музлаган упка тулик эритилганда сувда чукади.
Сунъий нафас олдирилганда упка булак, булакчаларининг сув юзасига
чикиш холати бир хил булмайди.
Баъзан упканинг иккиламчи ателектази ривожланганда упка синамасида
сохта манфий олиниши мумкин. Бунда аввал нафас олган упка турли
сабабларга кура (яллигланиш, нафас йулларининг ёпилиши ва бшк.)
кейинчалик ателектазга учрайди. Бу холатда упка синамасини В. Таранухин
усулида (1907) ёки бу усулнинг Л. Я. Трахтенберг модификациясида (1958)
бажариш тавсия этилади. Бунинг учун упка булакчаси сувли колбага
солиниб, хдвони тортиб олиш оркали колбада паст босимли шароит
яратилади. Иккиламчи ателектазга учраган упка булакчаси унда колган хдво
хисобига одатдаги босимда сув тубига чукса, паст босимда сув юзига калкиб
чикади.
Ошцозон -ичак (В. Бреслау,1865) синамаси. Бу синама нафас олганда
хдвонинг бир кисми кизилунгач оркали ошкозон, ичакларга утишига
асосланган. Синамани утказиш учун ошкозоннинг кириш ва чикиш
кисмларига, ичакларнинг хаво борлиги гумон килинган сохаларига, тугри
ичакка лигатуралар куйилиб, ошкозон, ичаклар туткичларда ажратган холда
олинади ва сувли идишга солинади. Х,аво бор булган сохалар сув юзасига
сузиб чикади. Ушбу сохалар сув остида тешилганда хаво пуфакчалари
чикади.
Тирик тугилганларда ошкозон, ичакларга хаво аста-секин утади. Бундан
келиб чиккан холда ошкозон- ичак синамасидан янги тугилган чакалокнинг
канча вакт яшаганлигини аниклаш учун хдм фойдаланса булади.
Таъкидлаш лозимки, чириган мурдаларда ошкозон-ичак синамаси
чириш газлари хисобига сохта мусбат натижа бериши мумкин. Айни шундай
холат упканинг сунъий вентилляциясида хам хавонинг бир кисми ошкозонга
утиши туфайли кузатилади. Шундан келиб чиккан холда чириш, сунъий
нафас олдириш холатларида тирик тугилганликни аниклаш максадида
ошкозон-ичак синамасидан фойланиш тавсия этилмайди.
Рентгенологик синама мурдани очиб текширишга кадар упкалар,
ошкозон, ичакларда хаво борлигини аниклашга асосланган. Синама
Я.Г.Диллон томонидан 1939 йилда тавсия этилган. Лекин рентгенологик
текширувда нафас олган упкани сунъий вентилляция килинган, чириш
газлари булган холатлардан фарклаб булмайди. Махсус жихоз зарурлиги
хамда диагностик имкониятлари чегсланганлиги сабабли, хозирги пайтда бу
синама суд-тиббий экспертиза амалиётида кулланмайди.
Макроскопик текширувда тирик тугилган чакалокларнинг кукрак
кафаси бочкасимон, кобиргалар оралиги кенг, диафрагма гумбази У1-УП
кобиргалар сатхида булади. Нафас олган упкалар кукрак кафасини деярли
тулдириб туради, эластик консистенцияда, юзаси нотекис - буртиб, ботиб
турган сохалар булади. Упкалар юзаси мармарсимон тусда - айрим сохалар
окимтир-кизил, бошкалари тукрок рангда булади (Буш-Хаберда белгиси).
Упка тукимаси кисилганда кесмалардан купик аралаш кон ажралади.
Улик тугилган чакалокларнинг кукрак кафаси ясси, кобиргалар оралиги
тор, яхши билинмайди, диафрагма гумбази IV-V кобиргалар сатх,ига тугри
келади. Нафас олмаган упкаларнинг хджми кичик, зичрок консистенцияда
булиб, улар умуртка погонасига якин жойлашади. Упка юзалари нисбатан
текис, бир хил - кукимтир-тук кизил рангда булади. Упка тукимаси
кисилганда кесмадан озрок кон ажралади.
Янги тугилган чакалокларда нафас олмаган упканинг вазни 55-60г.
булса, нафас олганда упкада кон айланишининг бошланиши хисобига
Упканинг вазни 85-90 г. етади. Бундан ташкари тирик тугилганларда чириш
нафас олиш аъзоларидан бошланса, улик тугилганда бу жараён одатда
табиий тешиклар сохасидан бошланади.
Микроскопик текширувда улик тугилганларда упканинг альвеолалари
ёйилмаган, альвеоляр эпителий кубсимон шаклда, альвеолалараро ту с и кл ар
калин, эластик толалар тутамсимон жойлашган, капиллярларда кон булмайди
(раем 10.3.). Нафас олган упкада альвеолалар ёйилган, альвеоляр эпителий
ясси шаклда, альвеолалараро тусиклар ингичкалашган, капиллярлар тулакон,
эластик толалар маълум тартибда жойлашган булади.
Раем 10.3. Нафас олмаган упканинг микрокскопик куриниши.
Айрим холатларда, асосан тирик тугилган норасо чакалокларда
альвеолаларнинг ички юзасида гиалин мембраналари аникланиши мумкин.
Ушбу мембраналар упка капиллярларидан сизиб чиккан кондаги
оксиллардан (альбумин, глобулин, фибрин) иборат булиб, гиалин тогайига
ухшаш буялиши сабабли улар шундай номланган. Гиалин мембраналари
одатда бир неча соат яшаган гудакларда аникланади. Нафас олмаган упкада
гиалин мембраналари булмайди.
Улик тугилган гудакларда кичик ва Урта калибрдаги Упка
артерияларининг ичида “куртаксимон”, “ ёстиксимон” буртикдар аникланади
(Н.А.Митяева,1970). Нафас олган упкада бу буртиклар кузатилмайди.
Булардан ташкари тирик тугилганликни аниклаш учун турли
биокимёвий, спектрал текширув усуллари мавжуд.
10.4. Гестацион ёшни аниклаш
“Расолик” тушунчаси хомиладорлик уртача 10 хомила ойи ёки 280 кун
давом этганлигини курсатувчи белгилар мажмуини англатади. Жах,он
согликни сакдаш ташкилотининг тавсиялари буйича хомиладорликнинг 37­
42 хдфталарида тугиш уз муддатида тугиш деб кабул килинган. Шу сабабли
бу мудцатда тугилган гуцаклар расо деб эътироф килинади. Расо
гудакларнинг тана узунлиги уртача 50-54 см., вазни эса 3000-3500 г. булади.
Хомиланинг етуклиги тушунчаси одатдаги шарт-шароитда она
организмидан ташкарида яшаш учун етарли булган жисмоний ривожланиш
даражасини курсатувчи белгилар мажмуини англатади. Тана узунлиги 45 см.
ва ундан ортик,, вазни 2500 г.дан кам булмаган томила етук хисобланади.
“Расолик”, “етуклик” тиббий тушунчалар булиб, суриштирув, тергов
идоралари учун бевосита ахамиятга эга эмас. Одатда бу идоралар учун
хомиланинг расолиги, етуклигини аниклаш хомиладорлик муддатини хамда
гудакнинг хдётга лаёкатлиги масалаларини хал этиш борасида мухимдир.
Хомиладорлик муддати, яъни гестацион ёш асосан антропометрик
текширувлар ва айрим белгилар буйича аникланади. Гаазе формуласи буйича
гестацион ёш хомила ойларида аникланади. Бунинг учун хомиладорликнинг
биринчи ярмида хомила тана узунлигидан квадрат илдиз чикарилади, икки
ярмида эса тана узунлиги бешга булинади. Масалан, хомиланинг тана
узунлиги 16 см. булса, гестацион ёш 4 хомила ойи. Тана узунлиги 40 см.
булса, гестацион ёш 8 хомила ойи.
Бальтазар-Дервье индекси 5,6га тенг булиб, уни хомила танасининг
узунлигига купайтириб, гестацион ёшни кунларда аниклаш мумкин.
Масалан, хомила танасининг узунлиги 40см. булса, уни 5,6 га купайтирилса
224 кун (8 хомила ойи) чикади.
И.Я.Купов (1981) буйича гестацион ёшни аниклаш учун хомила
бошининг айлана узунлигини 3,4 га булиш керак. Масалан, хомила
бошининг айлана узунлиги 34см. булса, уни 3,4 га булганда 10 хомила ойи
чикади.
Хомиланинг тана узунлиги, вазни, айрим ички аъзоларнинг улчамлари,
вазни, найсимон суякларнинг узунлиги буйича гестацион ёшни аникдашга
дойр катор жадваллар ишлаб чикилган. Шу жумладан йулдошнинг вазни,
киндикнинг узунлиги буйича хам гестацион ёшни аниклаш мумкин (жадвал
10.1.).
Жадвал 10.1.
Киндикнинг узунлиги ва йулдошнинг массаси буйича
гестацион ешни аниклаш
Хомила ойи Кивдиквинг узунлиги
(см.)
Йулдошнинг массаси
(г.)
VI 38 250
VII 42 340
VIII 46 410
IX 47 470
X 50 500
Гестацион ёшни аниклашда суякларлардаги суякланиш узакларини
текшириш хам ах,амиятга эгадир. Соннинг пастки эпифизида суякланиш
узаги (Бекляр ядроси) IX хомила ойида вужудга келиб, кул ранг фонда
кизгиш думалок ёки овал шаклда, диаметри 0,5-0,7 см. булади. Товон суягида
суякланиш узаги V х,омила ойида шаклланади, диаметри 0,8-1,1 см. булади.
Галтаксимон суякда суякланиш узагининг диаметри 0,7-1,0 см. булиб, VII
х,омила ойида вужудга келади. Бинобарин, х,омиладорлик давридаги турли
патологик х,олатлар, зарарли одатлар (чекиш, алкоголь ва наркотик
моддаларни истеъмол килиш) суякланиш узакларининг шаклланишига
салбий таъсир курсатади. Бу холларда суякланиш узаклари кечрок вужудга
келиши, баъзан эса умуман булмаслиги мумкин.
Хрмилада ютиш рефлекси VIII х,омила ойида пайдо булади. Тук
сочлари булган когонок сувлари ютилиши сабабли, меконийда тук сочлари
(А.И.Шибков - И.В.Марковин белгиси ) аникланади.
10.5. Гудакнинг хаётга лаёкагини аниклаш
“Хаётга лаёкатлилик” тушунчаси гудакнинг она организмидан ташкарида
яшаш кобилиятини англатади. Айрим холатларда тирик тугилган гудак
хдётга лаёкатсиз булиши мумкин.
Хусусан, Жах,он согликни саклаш ташкилотининг мезонларига биноан
узунлиги 25 см.дан, вазни 500 г.дан кам булган гудаклар ута норасолиги
сабабли хаётга лаёкатсиз деб хисобланади. Бу холларда патого-анатомик
текширувда мурда очилмайди, факат ташки текширув утказилади, мурданинг
вазни ва тана узунлиги Улчанади.
Хомиладаги баъзи ривожланиш нуксонлари х,ам хаётга монелик килиши
мумкин. Анэнцефалия (бош миянинг булмаслиги), икки камерали юрак ва
ички аъзоларнинг шу каби жиддий нуксонлари аникланганда гудак хаётга
лаёкатсиз булади. Таъкидлаш лозимки, аксарият х,олатларда ички ва ташки
нуксонлар биргаликда кузатилади. Шу сабабли янги тугилган чакалок
мурдасининг ташки текшируви жараёнида нуксонлар (масалан, олтинчи
бармок, куён лаб, кул бармоклари орасида парданинг мавжудлиги ва бшк.)
аникланганда, ички нуксонларни истисно килиш максадида бош мия ва ички
аъзолар синчиклаб текширилиши лозим.
Тугрук травмаси хам гудакнинг яшаб кетишига монелик киладиган
холатлар каторига киради. Тугрук даврида гудакка хаёт билан номутаносиб
жарохатлар (масалан, бош миянинг мажакланиши, орка миянинг
шикастланиши билан буйин умурткаларининг синиши) етказилиши мумкин.
10.6. Гудакнинг она организмидан ташкарида х;аёти
давомнйлнгини аниклаш
Гудак хаётининг давомийлиги катор морфологик ва бошка
узгаришларнинг динамикасини урганиш оркали аникланади. Хусусан,
киндик асосидаги демаркацион халка биринчи сутканинг охирига келиб
шаклланади. Айни шу даврда гудак организмидан меконий чикиб кетади.
Тугрук шиши 2-3-кунларда сУрилади. Упка альвеолаларидаги гиалин
мембраналари вужудга келиши учун гудак камида 1-2 соат яшаши керак.
Упканинг иккиламчи ателектази камида 5-6 соатдан сунг ривожланади.
Одатда хаётнинг 2-3-кунларида янги тугилганларнинг сариклиги
ривожланиб, 7- 10- кунларида утиб кетади.
Ошкозон, ичакларда хавонинг мавжудлиги буйича хам гудак хаётининг
давомийлигини аниклаш мумкин. Хав° факат онщозонда булса, гудак 3
соатдан кам яшаган булади. 5-6 соатга келиб хаво ингичка ичакни
тулдиради, 6 соатдан сунг хаво йугон ичакка утади.
Албатта, кайд этилган узгаришларнинг муддати тахминий тусга эга.
Суд-тиббий экспертизада гудак хаётининг давомийлиги масаласи имкон
кадар куп белгиларни инобатга олган холда хал этилади.
10.7. Гудакка каров булганлигини аниклаш
Гудакка каров булган ёки булмаганлигини аниклаш суриштирув, тергов
учун ушбу холатга хукукий бахо беришда мухим ахамиятга эга. Гудакнинг
йургакланганлиги, унинг устида кийим-бошнинг борлиги, киндигининг
кесилиб бойлаганлиги, тананинг кон излари ва мумсимон копламадан
тозаланганлиги, ички текширувда онщозонда сут ёки унга ухшаш массанинг
топилиши тугилгандан сунг гудакка каров булганлигидан далолат беради.
10.8. Х^омила ва янги тугилган гудакларнинг улими сабаблари
Хрмиланинг улими антенал (тугрукдан олдин), интранатал (тугрук
пайтида) даврларда содир булиши мумкин. Янги тугилган гудакнинг улими
постнатал (тугрукдан кейин) даврда, педиатрлар нуктаи назаридан илк
неонатал даврда содир булади.
Х,омила ва янги тугилган гудакларнинг зураки ва нозураки улим
х,олатлари ф ар к л ан ади . Нозураки улим холатлари анте-, интра - ва постнатал
даврларда булиши мумкин. Зураки улим эса асосан постнатал даврда
кузатилади. Х,омиланинг зураки улими, яъни анте- ва интранатал даврларда
жуда камдан-кам холларда учрайди.
Антенатал даврда нозураки улим асосан йулдошнинг олдин жойлашиши,
унинг инфаркта ёки муддатдан олдин кучиши, киндикнинг сикилиб колиши,
буйин атрофида уралиб колиши ёки унда чин тугунннинг мавжудлиги билан
боглик хомила ичи асфиксиядан вужудга келади. Шундан келиб чиккан
холда, ушбу холатларда хомила мурдасидан ташкари йулдош, киндикни хам
текшириш максадга мувофик.
Бу холатларда хомила мурдасининг текширувида тез содир булган улим
белгилари, когонок сувларининг аспирацияси хамда когонок сувларида куп
микдорда меконий топилади. Айрим холатларда мия кон айланишининг
бузилиши сабабли, асосан миянинг юмшок пардаларига, баъзан бош мия
тукимаси ва коринчаларига кон куйилишлар кузатилиши мумкин. Бу кон
куйилишлар купинча симметрик тусга эга булади.
Агар одатда етук хомиланинг йугон ичак бушлиги кенг (диаметрда бир
неча см.гача), меконийга тула булса, хомила ичи асфиксиясида меконийнинг
ичакдан тулик ёки кисман чикиши хисобига йугон ичак бушлиги анча
тораяди.
Бундан ташкари хомиланинг антенатал нозураки улимига хомиладор
аёлнинг касалликлари (уткир инфекцион касалликлар (биринчи навбатда
респиратор вирус инфекцияси), захм, декомпенсация холатидаги юрак
нуксонлари), хомиладорлик токсикози, хомиладаги ривожланиш нуксоилари
олиб келиши мумкин.
Интранатал даврда нозураки улимнинг асосий сабаби тугрук травмаси
булади. Баъзи холатларда (тор тос, йирик хомила, тугрук фаолиятининг
сустлиги ва ш.к) хомила бошининг тугрук йулларида узок туриб колиб
кисилиши натижасида калла гумбази суякларининг синиши, калла ичи кон
куйилишлар вужудга келади. Аксарият холатларда тепа ва пешона суяклари
шикастланади. Бунда тепа суякларида радиал, тепа ва бош суякларида ботик
синиклар аникланади. Тугрук травмасида бош мия парда ва тукимасига кон
куйилишлар кузатилиб, улар айникса мияча чодири ва каттик мия
пардасининг уроксимон усимтасининг ёрилишида кучли намоён булади.
Таъкидлаш лозимки, бошка турдаги шикастланишлардан фаркли равишда,
тугрук травмасида ташки жарохатлар, шу жумладан яралар хосил булмайди.
Тугрук пайтида тугаётган аёл узига ёрдам курсатиш, яъни тугрукни
тезлаштириш максадида куллари билан хомилага шикает етказиши мумкин.
Бу х,олатда хомиланинг юз, буйин сохаларида шилинма, конталашлар, огиз
бурчакларининг ёрилиши вужудга келади.
Постнатал даврда янги тугилган гудакнинг нозураки улимига ута
норасолик, хаёт билан номутаносиб ривожланиш нуксонлари, янги
тугилганларнинг гемолитик касаллиги, тугма токсоплазмоз, пневмопатиялар
ва бошкалар олиб келиши мумкин.
К^айл этилганидек, зураки улим асосан постнатал даврда кузатилиб,
актив ва пассив гудак улдириш фаркланади. Актив гудак улдиришда янги
тугилган гудакка нисбатан муайян х,аракат содир этилади. Бунда аксарият
холатларда кул ёки сиртмок билан бугиш, нафас тешикларини ёпиш,
чуктириш, кукрак ва корин аъзоларининг кисилиши, баъзан эса механик
жарохатлар етказиш, оловга ташлаш кузатилади.
Пассив гудак улдиришда янги тугилган гудак каровсиз колдирилади.
Гудакларнинг улими киндик бойланмаган холатда ташки кон кетишдан,
бошка холларда - совук котиш, очликдан содир булади.
Хукукни мухофаза этувчи идоралар учун ушбу холатларда актив ёки
пассив гудак улдиришни аниклаш эмас, балки хар бир конкрет холатда
улимнинг аник сабабини курсатиш ахамиятли.
Хомиланинг антенатал уураки улими холатлари нисбатан анча кам
учрайди ва асосан хомиладор аёлларга механик жарохатлар етказилиши,
уларнинг захарланиши билан боглик булади.
10.9. Х,омила ва янги тугилган гудаклар мурдаси суд-тиббий
экспертизасининг хусусиятлари
Мазкур суд-тиббий экспертизаларнинг хусусиятлари авваламбор
экспертиза ечимига куйиладиган саволларнинг узига хослиги, колаверса
хомила ва гудаклар танасининг анатомик тузилишидаги хусусиятлар билан
тушунтирилади.
Ташки текширувда мурда билан такдим этилган ашёлар, йургак,
мурдадаги кийим-бош урганилади. Антропометрик текширувлар утказилади:
тананинг узунлиги, вазни, бошнинг улчамлари (айланаси, катта ка кичик
эгри, тугри, тепалараро улчамлар), кукрак кафаси ва елканинг айланаси
улчанади. Танада кон излари, мумсимон коплама, тугрук шишининг
мавжудлиги, ликилдокларнинг холати, терининг ранги, кулок ва бурун
тогайларининг каттиклиги, жинсий аъзоларнинг холати, кул-оёкларда
тирнокларнинг узунлиги, орка чикарув тешиги атрофидаги терининг
меконий билан ифлосланганлиги, ривожланишнинг ташки нуксонларининг
мавжудлигига эътибор берилади. Ташки текширувда сон суягининг пастки
эпифизида, товон ва галтаксимон суякларда суякланиш узаклари урганилади.
Айни пайтда, мурда билан бирга такдим этилган йулдош (вазни, шакли,
улчамлари, чекка ва юзалари, тукимасининг холати) ва киндик (узунлиги,
калинлиги, намлиги, ялтироклиги, тугуннинг мавжудлиги) хам синчиклаб
текширилади.
Ички текширувни кукрак ва корин бушликларидан бошлаш тавсия
этилади. Огиз бушлиги, жумладан танглайнинг холатини урганиш учун
асосий урта кесма иякдан эмас, пастки лабдан бошланади. Киндик кон
томирларининг бутунлигини бузмаслик учун асосий кесма киндикка
етмасдан икки- ков бойламлари томонига давом эттирилади.
Тирик тугилганликни аниклаш учун упка ва ошкозон-ичак сузиш
синамалари утказилади. Ошкозонда сут ёки бошка массанинг, йугон ичакда
меконийнинг мавжудлигига эътибор берилади.
Калла бушлигининг текширувида мия каттик пардасининг Уроксимон
усимтаси ва синуслари, мияча чодири бутунлиги бузилмаслиги учун икки
томонда пешона, тепа, чекка суяклари кайчи билан кесилиб, калла гумбазида
дарчалар очилади. Уроксимон усимта, мияча чодири ва синусларнинг холати,
улардаги жарохатлар урганилади.
Хрмила ва янги тугилган гудаклар танасида шикастланишлар
аникланганда, ушбу жарохатларнинг етказилиш механизмини аниклаш ута
ахамиятли. Суд-тиббий экспертизада жарохатларнинг тугрук травмасида,
тугаётган аёл томонидан ёки бошка шароитда етказилиши масаласига
аниклик киритиш талаб этилади.
Мурданинг ташки ва ички текширувлари кушимча лаборатория
текширувларига материаллар олиш билан якунланади. Бунда асосан
гистологик ва коннинг гурухий мансублигини аниклаш учун суд-биологик
текширувлар утказилади. Гисто логик текширув учун мурда ички
аъзоларидан ташкари, йулдош ва киндикдан булакчалар олинади.
Download 32,57 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish