Холдор Чиниқулов, Анвар Жўлиев

93-расм. Батолитнинг вертикал кесмада 
кўриниши. 
 
94-расм. Қўшработ боталити очилмаси. 

---

209 
Штоклар
кесмада 
изометрик йирик устунсимон 
шаклдаги интрузиялар бўлиб, 
юзаси 100 км
2
гача етиши ва 
чуқурликка 
қараб 
бирмунча 
кенгайган бўлиши мумкин (95-
расм). 
Этмолит
устки 
(апикал) 
қисми 
ботиқ, 
чуқурликка қараб торайиб 
борувчи нотўғри воронка 
шаклдаги 
интрузия 
ҳисобланади 
(96-расм). 
Уларнинг устки қисмидаги 
ѐндош жинслар билан контакти мувофиқ бўлиши мумкин. Улар го-
ризонтал кесмада изометрик ѐки бир қанча чўзилган шаклда 
бўлади. Этмолитлар силл→лополит→этмолит схемаси бўйича 
силларнинг ҳосил бўлишининг кечки босқичи деб тахмин 
қилинади. 
Гарполит
(юнонча
 
«гарпос» - ўроқ
) йирик, ѐриб 
кирувчи, 
ички 
қисми 
мувофиқ, вертикал кесмада 
ўроқсимон шаклдаги интру-
зив 
танадир 
(97-расм). 
Гарполитларнинг 
устки 
қисми 
маълум 
тепаликлар 
ва 
чуқурликлардан иборат қавариқ шаклда бўлади. Пастки қисми эса 
эгилган, горизонтал ѐки илдизи томон қияланган бўлади. Гарполит-
ларнинг ҳосил бўлиши бурчакли номувофиқликларга боғлиқ 
бўлиши мумкин. Кристаллашган қадимий жинслар билан уларнинг 
устида номувофиқ ѐтувчи ҳосилалар орасига магманинг ѐриб 
кириши билан боғлиқ.
Дайкалар
тоғ жинсларидаги дарзликлар бўйлаб магма 
суюқлигининг ѐриб киришидан ҳосил бўлади (98-расм). Улар тик 
ҳолдаги ўзаро параллел чегараларга эга бўлган ѐриб кирувчи 
таналардир. Дайкаларнинг узунлиги уларнинг қалинлигидан ўнлаб 
марта катта бўлади. Дайкаларнинг аксарият қисми 0,5 дан 5-6 м 
қалинликка ва ўнлаб метр узунликка эга бўлади. Баъзи ҳолларда 
уларнинг қалинлиги 250 м га бориши, узунлиги эса 100км дан