Hol, uning turlari



Download 64,46 Kb.
bet20/20
Sana15.04.2022
Hajmi64,46 Kb.
#553555
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   20
Bog'liq
Amaliy mashg\'ulot

To‘liqsiz gaplar ham so‘z-gaplarga o‘xshash, asosan, dialoglarda qo‘llanadi, uning mazmuni o‘zidan oldin yoki keyin kelgan gaplardan to‘liq anglashiladi. Farqi shundaki, to‘liqsiz gaplar biror gap bo‘lagi vazifasini bajaradi. So‘z-gaplar esa, gap bo‘lagi vazifasida qo‘llanmaydi.
Qiyoslaymiz:
To‘liqsiz gap So‘z-gap
- Bugun yig‘ilishga - Bugun yig‘ilishga
kelasizmi? kelasizmi?
- Kelaman (kesim) - Ha

- Yig‘ilishga qachon kelasiz - Bizni tanidingizmi?


kelasiz? - Yo‘q
- Ertaga (payt holi)
-Kimlarni chakiryapsiz? - Uyga kirsam maylimi
-Talabalarni (vositasiz
to‘ldiruvchi) - Mayli
Misollardan ko‘rinadiki, to‘liqsiz gaplar bir so‘z bilan ifodalangan bo‘lsa ham, ma’lum gap bo‘lagi vazifasini bajaradi. O‘ng tomonda keltirilgan so‘z-gaplar esa gap bo‘lagi nomi bilan atalmaydi, gap bo‘lagi vazifasini bajarmaydi.
Agar so‘z-gap vazifasidagi bunday so‘zlar gap ichida (gapning boshida, o‘ntasida va oxirida) kelsa, ular so‘z-gap emas, kirish so‘z hisoblanadi.
Quyidagi misollarga e’tibor bering:

  • Siz Samandarovmisiz? - dedi qo‘ng‘iroqday ovoz.

  • Ha, Sherzodman, - dedi bosiq ovozda.

  • Sizni topib bo‘ladimi o‘zi?

  • Kechirasiz, yana Farg‘onaga ketishga to‘g‘ri keladi...

  • Ie, sizmisiz, Shoiraxon?...

  • Oldingizga kirmoqchi edim.

  • Mayli, hozir ruxsatnoma yozib berishadi (O‘.Hoshimov).



Mashq. Matndagi to‘liqsiz gap, so‘z-gap (bo‘laklarga ajralmaydigan gap)larni ajratib ko‘rsating. Ularning qo‘llanishidagi o‘xshash tomonlari va farqli tomonlarini tushuntiring.
...Dutor erga urildi... qars etdi. Tamom! Kuy ham, qo‘shiq ham tindi-qoldi.
- Sindi! – dedim ovozim titrab.
Vali yugurib tepamga keldi:
- Voy-y-y! Endi dadang o‘ldiradi! Ikkalamiz qo‘limiz titragancha g‘ilof bog‘ichini yechdik. Qarasam, dutorning ip tortadigan qulog‘i sinib tushibdi.
- Endi nima qilamiz? – dedi Vali ko‘m-ko‘k ko‘zlarini jovdiratib.
- Yur! – Vali qo‘limdan tutib, uyiga boshladi.
... Vali qutini titkilab zanglab ketgan temir topdi.
- Mana! – dedi u tantana bilan. – Endi hech ham sinmaydi.
Kechqurun oyimga nima bo‘lganini aytib bergandim, rangi o‘chib ketdi... Uch kundan keyin sir ochildi. Dadam hujradan turib jahl bilan qichqirib qoldi:
- Dutorga kim tegdi?...
- Zebi opa chaluvdi, - dedi oyim sekin. Sumalakka chiqqanimizda... bir chalib beray devdi. Qiziq, dadam birdan hovuridan tushdi.

Savol va topshiriqlar:

  1. Bo‘laklarga ajralmaydigan gaplar haqida ma’lumot bering va misol keltiring.

  2. So‘z gaplar deganda nimani tushunasiz?

  3. To‘liq gap nima?

  4. To‘liqsiz gap nima? Misol keltiring.

  5. Ushbu gaplarni tahlil qiling:

  1. Yo‘lchi eshikchani ochib kirdi:

Assalomu alaykum, hormang, ota! (O.)

  1. Ergash tushunmadi:

– Nima-nima? – Dedi, ko‘zini katta ochib!


Download 64,46 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   20




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish