Хожибойга ma'ruza



Download 442,15 Kb.
Pdf ko'rish
bet87/99
Sana24.02.2021
Hajmi442,15 Kb.
#59630
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   99
Bog'liq
ozbek tili leksikologiyasi

Leksik neologizm turlari 

So’zning neologizmlik belgisi leksemaga yaxlit holda yoki uning bir qismiga 

(mas.,  ma’nolaridan  biriga)  aloqador  bo’ladi,  shunga  ko’ra  leksik  neologizm 

quyidagi ikki turga bo’linadi: 

Neologizm-leksem.  Bunda  leksema  yaxlitligicha  neologizm  bo’ladi:  faks, 

devident, internet, interfaks kabi. 

Neologizm-semema. Bunda leksemaning o’zi emas, uning ma’nolaridan biri 

neologizm  sanaladi.  Bunga  ko’k  so’zining  hozirgi  tilda  paydo  bo’lgan  “dollar” 

ma’nosini misol qilib ko’rsatish mumkin. 

Neologizmning yuzaga kelishi quyidagi oillarga tayanadi:  

                                                           

1

 Bu haqda qarang: M. M. Yo’ldoshev. Cho’lponning badiiy til mahorati (“Kecha va kunduz” romani misolida). NDA. –T.: 2000, 12-13-b. 




1. Jamiyatda yangi voqelik paydo bo’ladi, bu voqelikni nomlash zarurati esa 

tilda  yang  so’z  yoki  atamaning  yuzaga  kelishini  taqozo  qiladi.  Bunda:  a)  voqelik 

nomi  boshqa  tildan  o’zlashtiriladi:  komputer,  monitoring,  slayd  kabi;  b)  voqelik 

nomi o’zbek tilining o’zida yasaladi: MDH (mustaqil avlatlar hamdo’stligi) kabi. 

2.  Jamiyatda  yoki  tabiatda  mavjud  bo’lgan  voqelikning  nomiga  sinonim 

tarzida  yangi  so’z  yasaladi:  eskirtma  (arxaizm  atamasining  yangi  yasalgan 

sinonimi), yangirtma (neologizm atamasining yangi yasalan sinonimi) kabi. 

Neologizm  hodisasi  frazemalar  va  grammatik  birliklar  doirasida  ham 

uchraydi. (Bu haqda tegishli bo’limlarga qaralsin). 

 

            Tekshirish savollari va topshiriqlar 

1.

 

Tilning  lug’at  boyligidagi  eskirish  va  yangilanish  jarayonlari  qanday 



omillar ta’sirida yuz beradi ? 

2.

 



Eskirish jarayonining natijalari nimalarda namoyon bo’ladi ? 

3.

 



Leksik istorizmlar nima ? 

4.

 



Leksik arxaizmlar nima ? Ularning qanday turlari bor ? 

5.

 



Leksik istorizm va leksik arxaizm qanday farqlanadi ? 

6.

 



Leksik neologizm nima ? Uning qanday turlari bor ? 

7.

 

Individual  nutq  neologizmi  va  umumtil  neologizmi  haqida  ma’lumot 

bering.   

                     Tayanch tushunchalar 


Download 442,15 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish