Хизмати кўрсатилган бўлса, кейинчалик касалхоналар ва бошқ

фО КЕ0М1 ИОТЕ 8
СО А1 СШАО САМЕКА




қайсидир бир ўриндан тери остига жойлашиб олади, |Ц_У пайтдан бошлаб зарарланган ўринда қизариш, шиш ва чидаб бўлмас қичишиш аломатлари пандо бўлади.
Шуўриндабеморгабухороликжарроқ-табибнингёрдамикерак
бўлади. Дастлаб у узоқ вақт давомнда қуртнинг бошини топиш учун терини пайнаслаш билан машгул бўлади. ксйин ўша ерда суньии яра тешик қосил қилади. Шундаи сўнг илгич ёрдамида абжирлик билан қуртнинг бошини ташқарига чиқаради ва аста- секинлик билан уни тери остидан тортиб чиқара бошлайди. Агар қурт қаттиқ буралиб, чиқмай қолса, табиб жараённи тўхтатади ва уни таёқчага айлантириб ўраб, узиб юбормасдан, яра ёнида қолдиради ва бир неча кунга боғлаб қўяди. Орадан маълум вақт ўтгач, яна қуртни тортиб олишда давом этади ва шу алфозда уни охиригача тортиб чиқаради. Айрим қолларда бу жараён бўлиниб- бўлиниб икки қафтагача давом этади. Кейин йирингли жараён бошланади ва у ўтгач, яра тузала бошлайди. Уиинг ўрнида кичик тиртиқ қолади.
Бунда асосий мақорат қуртни узиб юбормаслик ва керак бўлганда қуртни тортиб олишни ўз вақтида тўхтатишни билишдадир. Акс қолда, қурт узилиб, унинг танада қолган қисми даҳшатли йиринглаш, яранинг катталашиши, касаллик муддатининг чўзилиши каби аеоратларга олиб келган.
Бу қуртнинг узунлиги уч аршин^г!;згача, қалинлиги 1 ммгача бўлган. У вермишель кўринишида, оқ рангли, ушлаб кўрганда қат- тиқ, боши кичик бўлган. Бундан ташқари, риштанинг кўр-ришта деб аталган тури қам бўлиб, унинг боши қора рангда бўлган ва янада қаттиқроқ буралиб, кучли яллиғланиш қўзғатган. Муаллиф тиббиётда бу қуртнинг ўрганилмаганлигини, шунингдек, уни ол- дини олувчи ва унга қарши воситалар ҳам ишлаб чиқилмаганли- гини қайд этган. Шунингдек, у ришта бидан боғлиқ қизиқ воқеа- ни ҳам келтириб ўтган. Бухорода бўлиб, кейин ўз юртига қайтган лодзлик савдогар бир неча ойдан сўнг ўзининг ришта юқтир! анн- ни билиб қолади. У ўз юртида даво тополмагач, даволаниш учун бухоролик табибнинг олдига қайтишга мажбур бўл!ан .


•’ 1 аршин 72 смга тенгузуиликўлчови.
^г” Богдан Рмк. Бухарские хирурги (Этнографический
ведомости. - 1903. - №53.


очсрк) // Туркссганскис


109