Hizmat ham Mativatsiya. Shaxs reja

Hizmat ham Mativatsiya.Shaxs
REJA
1.Ijtimoiy hulq motivlari va shaxs motivatsiyasi
2.Shaxs va guruh
3.Motivlarning turlari
Yuqorida biz tanishib chiqqan faoliyat turlari o‘z-o‘zidan ro‘y bermaydi.
Shaxsning
jamiyatdagi ijtimoiy xulqi va o‘zini qanday tutishi, egalagan mavqei ham sababsiz, o‘z-o‘zidan ro‘y bemaydi.
Faoliyatning amalga oshishi va shaxs hulq-atvorini tushuntirish uchun
psixologiyada «motiv» va «motivatsiya» tushunchalari ishlatiladi.
Motivatsiya – inson xulq-atvori, uning bog’lanishi, yo‘nalishi va faolliginitushuntirib beruvchi
psixologik sabablar majmuini bildiradi. Bu tushuncha u yoki bu shaxs xulqini tushuntirib berish
kerak bo‘lganda ishlatiladi, ya’ni: «nega?», «nima uchun?», «nima maqsadda?» degan savollarga
javob qidirish- motivatsiyani qidirish demakdir. Shaxsning jamiyatda odamlar orasiidagi xulqi va
o‘zini tutishi sabablarini o‘rganish tarbiyaviy ahamiyatga ega bo‘lgan narsa bo‘ladi.
Har qanday motivlarning orqasida shaxsning ehtiyojlari yotadi. Ya’ni, maqsadli hayotda
Shaxsda avval u yoki bu ehtiyojlar paydo bo‘ladi va aynan ularning tabiati va zaruratiga bog’liq
tarzda hulq motivlari namoyon bo‘ladi. Misol uchun talabaning o‘quv faoliyatini olish mumkin.
Bilim olish maqsadi bilim, ilm olish, qiziquvchanlik ehtiyojini paydo qiladi. Bu ehtiyoj
taraqqiyotning ma’lum bir davrida, masalan, bog’cha yoshidan boshlab qoniqtirila boshlaydi.
Shaxslararo munosabatlar asosan guruh sharoitida, shaxs ma’lum insonlar davrasida,
guruhida, jamoada bo’lgan takdirda ro’y beradi. Shuning uchun ham mutaxassislar jamoalarda ro’y
beradigan shaxslararo ta’sirning qonuniyatlari va mexanizmlarini bilishlari va ularni guruhda
odamlar mehnatini tashkil etishda albatta inobatga olishlari kerak. Har bir shaxsning fe’l-atvorida, hatti-harakatlarida u mansub bo’lgan millat, halk, xudud,
professoinal toifa, mehnat qiladigan jamoasi, yaqin atrofdagi mukim guruhi, oilasining ta’siridan
paydo bo’lgan sifatlari va xususiyatlari bo’ladi.
Har bir shaxsning fe’l-atvorida, hatti-harakatlarida u mansub bo’lgan millat, halk, xudud, professoinal toifa, mehnat qiladigan jamoasi, yaqin atrofdagi mukim guruhi, oilasining ta’siridan
paydo bo’lgan sifatlari va xususiyatlari bo’ladi. Mehnat jamoasida professoinal rollarni bajarish jarayonidagi xulq-atvori shaxsning ma’naviy va psixologik ko’rinishidagi asosiy omil bo’lib, katta yoshdagi odam psixologiyasini tubdan o’zgartirish uchun uning professional faoliyatini ham
o’zgartirish kerak, deyiladi.
Mehnat shaxs va jamiyatning moddiy va ma’naviy ehtiyojlarini qondirishi uchun zarur
bo’lgan ijtimoiy mahsulotlarni etishtirishga qaratilgan faoliyatdir. Mehnat inson faoliyatining
tarixan vujudga kelgan dastlabki turi bo’lib, odam yashashining asosiy va birinchi shartidir.
Mehnat tufayli odam ongi shakllanadi.
Mehnat shaxsni rivojlanish shartidir. Odamning psixik jarayonlari faqat faoliyat jarayonida vujudga keladi. Shuning uchun faoliyatning turli ko’rinishlarini o’rganish keng psixologik
ahamiyatga egadir. Odamning hayot kechirishi va bilish faoliyatining asosiy shartihamdir.
Shaxs –qaytarilmas, u o’z sifatlari va borligi bilan noyobdir. Ana shu qaytarilmaslik va noyoblikning asosida uning individual psixologik xususiyatlar majmui yotadi. Inson shaxsining eng xarakterli tomonlaridan bir uning individualligidir. «Individuallik» deganda shaxs psixologik xususiyatlarining qaytarilmaydigan birikmasi tushuniladi. Individuallik faktiga, ya’ni shaxsningindividual xususiyatlariga quyidagilar kiradi:
Mehnat shaxs va jamiyatning moddiy va ma’naviy ehtiyojlarini qondirishi uchun zarur
bo’lgan ijtimoiy mahsulotlarni etishtirishga qaratilgan faoliyatdir. Mehnat inson faoliyatining
tarixan vujudga kelgan dastlabki turi bo’lib, odam yashashining asosiy va birinchi shartidir.
Mehnat tufayli odam ongi shakllanadi.
Motivlarning turlari. Turli kasb egalari faoliyati motivlarini o‘rganishda motivlar
xarakterini bilish va ularni o‘zgartirish muammosi ahamiyatga ega. Shunday motivlardan biri turli xil faoliyat sohalarida muvaffaqiyatga erishish motivibo‘lib, bunday nazariyaning asoschilari
amerikalik olimlar
D. Maklelland, D.Atkinson va nemis olimi X.Xekxauzenlar hisoblanadi. Ularning fikricha, odamda turli ishlarni baajarishini ta’minlovchi asosan ikki turdagi motiv bor: muvaffaqiyatga erishish motivi hamdamuvaffaqiyatlardan qochishmotivi. Odamlar ham u yoki bu turli faoliyatlarni kirishishda qaysi motivga mo‘ljal qilishlariga qarab farq qiladilar.Nima qilib bo‘lsa ham yutuqqa erishish ular uchun oliy maqsad bo‘ladi.
Bu yo‘lda ular nafaqat o‘z kuch va imkoniyatlarini, balki barcha tashqi
imkoniyatlar –tanish-bilishlar, mablag’ kabi omillardan ham foydalanadilar.
Etiboringiz uchun rahmat