Хисоблагичлари

1.1 Маиший газ хисоблагичлари турлари.
Механик (тахометрик, диафрагмали, барабанли) ҳисоблагичлар учун Q ҳаво сарфи нуқталарининг сони ҳавонинг максимал сарфи Q_мах ва ҳавонинг минимал сарфи Q_мин мажбурий киритилиши билан учтадан кам бўлмаслиги керак. Агар ҳисоблагичларда фақат Q_мах кўрсатилган бўлса, диафрагмали ва барабанли ҳисоблагичларнинг Q_мин курсаткичини Q_мах сарф курсаткичининг 5% ига тенг булган киймат кабул килинади, тахометрик учун эса – Q_мах сарфининг 10%га тенг қилиб қабул қилинади.
Уртача сарф (номинальний расход) – бу шундай сарфки бунда хисоблагичдан газ узликсиз утади бунда хатолик хам, емирилиш хам минимал булади.
G1,6 каби белгиланиш куйидаги манога эга деб кабул килинган: G – бу газ 1,6 – бу 1 соат ичида утадиган сарф бирлиги булиб
1.6 м³/соатга тенг.

1.2 Маиший газ хисоблагичларни киёслаш услубияти.

Бунинг учун куйидаги кетма кетлик бўйича ишлар амалга оширилади.
Киёслаш жараёнининг босқичлари:

• 
  ташқи кўрик;
  
• 
  синаб кўриш;
  
• 
  метрологик тавсифларни аниқлаш.
  

Киёслаш воситалари:
-УПБС-10 туридаги ускуна;
-намунавий микросопла;
-секундомер;
Киёслашга таёргарлик.
ўрнатилгандан сўнг, ҳисоблагич қиѐслаш ускунасига уланган жойларининг герметиклиги текширилади.
Ҳисоблагич қиѐслашга қуйидаги ҳужжатлар билан тақдим этилади:

• 
  ҳисоблагич паспорти ѐки олдинги қиѐслаш ҳақидаги гувоҳнома билан;
  
• 
  фойдаланиш бўйича қўлланма билан;
  

Механик (тахометрик, диафрагмали, барабанли) ҳисоблагичлар учун Q ҳаво сарфи нуқталарининг сони ҳавонинг максимал сарфи Q_мах ва ҳавонинг минимал сарфи Q_мин мажбурий киритилиши билан учтадан кам бўлмаслиги керак. Агар ҳисоблагичларда фақат Q_мах кўрсатилган бўлса, диафрагмали ва барабанли ҳисоблагичлар учун Q_мин Q_мах сарфининг 5% ига тенг қилиб, тахометрик учун эса – Q_мах сарфининг 10%га тенг қилиб қабул қилинади.
Ҳаво сарфининг ҳар бир қийматида қиѐслаш уч мартагача ўтказилади. Агар биринчи ўлчаш натижалари бўйича ҳисоблагичнинг асосий нисбий хатолиги жоиз асосий хатолик чегарасидан ошмаса, қайта ўлчашлар ўтказилмайди. Акс ҳолда ўлчашлар қайтарилади ва олинган қийматларнинг ўртача арифметик қиймати натижа деб қабул қилинади.
Ҳисоблагичнинг асосий нисбий хатолиги δ, %, қуйидаги формула бўйича ҳисоблаб чиқилади:

  ^{VCЧ V0} 100  , (1)

V₀
бу ерда V_сч – қиѐсланаѐтган ҳисоблагич билан ўлчанган ҳаво ҳажми, м^3; V_o – қиѐслаш ускунаси билан берилган (ўлчанган) ҳаво ҳажми, м^3;
∆ - қиѐсланаѐтган ҳисоблагич ва қиѐслаш ускунасидаги босимнинг айирмасидан аниқланадиган тузатма, % V_o - қуйидаги формула орқали топилади:
V₀  К 273.15  t  t.сек
Бу ерда К коэфицент 1 жадвалдан олинади.
273.15 – ишчи мухитнинг мутлоқ ҳарорати. 273.15=K(кельвин)
t=лабораториянинг ҳаво ҳарорати;
t_сек= хисоблагичдан ўтказилган сарфнинг маълум вақт оралиғи, секунд. Қиѐсланаѐтган ҳисоблагичдаги босимнинг йўқотилиши (пасайиши) ҳавонинг максимал сарфида ҳисоблагичнинг кириш ва чиқиш жойларидаги босимлар айирмасидек аниқланади.