11
1-bob. Turistik mehmonxona majmualari buhgalteriya hisobining nazariy
asoslari
1.1.
Respublikamiz iqtisodiyotida turizm sohasining tutgan o’rni.
Jahon mamlakatlari, xususan, jahon iqtisodiyoti rivojining salmoqli xissasi
z . Chunki turizm sohasi mamlakat tarixini,
madaniyatini, tarixiy obidalarini, q z biatini dunyoga tanitish
bilan q ,
mamlakatimizning iqtisodiy hamda ijtimoiy rivojiga ulkan q .
Fikrimizning
isboti
sifatida
turizm
sohasi
rivojlangan
dunyo
mamlakatlarining iqtiso z z f adir.
Dunyo mamlakatlari, shu jumladan respublikamiz iqtisodiyotida turizm sohasi va
mehmonxona biznesi o zining beqiyos o rniga ega. Chunonchi, turizm sohasiga
dunyo yalpi milliy mahsulotining qariyb 6 %i , jahon investisiyasining 7%i, har
o n oltinchi ish joyi, dunyo iste moli xarajatlarining 10%i va barcha
tushumlarning 5%i to g ri keladi. z
-xodimlar soni 250 mln. kishidan ortadi. Bundan tashqari dunyo
miqyosida turistlar oqimi 2005 yilda 534 mln.kishini, 2007 yilda esa 898
mln.kishini tashkil qildi. 2010 yilda turistlar soni 960 mln. kishiga yetdi, 2020
1,6
mlrd.kishiga yetadi. Bu 2000 q p
3
.
Darhaqiqat, Respublikamizda ham bu sohada yaratilayotgan milliy daromad
miqdori yildan yilga oshib bormoqda. 2007 yilda turistik xizmatlar hajmi 23,4
. , mehmonxona xizmat ,1 , q
, 2008 yilda bu xizmatlar turlaridan olingan daromadlar , mos ravishda,
, .
4
.
O zbekston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov O zbekiston Respublikasi
Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo shma majlisidagi ma ruzasida
O zbekiston Respublikasi iqtisodiyotini yanada rivojlantirish borasida to xtalib
3
X z , z : .M f .-T.: IQTISOD-MOLIYA ,2 8.-55b,57b,111b
4
www.Stat.uz
internet sayti ma lumotlaridan foydalanildi.
12
… bizning yaqin istiqboldagi eng muhim vazifamiz boshlangan ishlarimizni
izchil davom ettirish – iste mol talabini kengaytirish maqsadida sotsial sohani
rivojlantirish, mehnatga haq to lashni yanada oshirish, xizmat ko rsatish sektorini,
infratuzilma ob yektlarini rivojlantirishga, transport va kommunikatsiya
loyihalarini amalga oshirilishiga alohida e tibor berishdir
5
-deb ta kidlab o tdilar.
Shuningdek, I.A.Karimov O zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining
2010-yilning asosiy yakunlari va 2011-yilda O zbekistonni ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlantirishning eng muhim ustuvor yo nalishlariga bag ishlangan ma ruzasida
O zbekiston iqtisodiyoti oldida turgan asosiy vazifalar to g risida to xtalib, …
kichik biznes va xususiy tadbirkorlik iqtisodiyotning tez o zgarib turadigan bozor
talablariga
javob
berishini
ta minlaydigan
zamonaviy
tuzilmalarini
shakllantirishda, yangi ish o rinlarini tashkil qilishda va aholi daromadlarini
oshirishda qanchalik muhim rol o ynashini, albatta, chuqur anglaymiz
6
- deb
ta kidladi. Bizga ma lumki, mamlakatimiz iqtisodiyoti jahon iqtisodiyoti bilan
chambarchas bog liq, ya ni jahon iqtisodiyotida yuz berayotgan barcha
o zgarishlar qaysi darajada bo lsa ham mamlakatimiz iqtisodiyotiga ta sir
ko rsatmasdan qolmaydi. Xususan, 2008 yildan beri davom etib kelayotgan
jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi O zbekiston iqtisodiyotini ham chetlab
o tmadi. Ammo ishlab chiqilgan dasturlar, chora tadbirlar hamda ularning amalda
bajarilishi bu ta sirning jiddiy oqibatlaridan mamlakat iqtisodiyotini xalos qildi
desak ham mubolag a bo lmaydi. Prezidentimiz I.A.Karimovning yuqoridagi
fikrlarini inobatga olgan holda shuni ta kidlash joizki turizm sohasi, ya ni
zamonaviy infratuzilmaga ega hamda yangi ish o rinlarini ta minlab bera oladigan,
mamlakatimizga katta valyuta tushumlarini olib kiradigan turistik mehmonxona
majmualarini son jihatdan ko paytirish, mavjudlarini jahon andozalariga mos
ravishda modernizatsiya qilish hamda xizmatlar sifatini oshirish muhim vazifa
hisoblanadi.
5
I.A.Karimov. Mamlakatimizda demokratik islohatlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiy :O z R p O M
Q p S q z .-T.: O z ,2 1 .-56 b.
6
I.A.Karimov. Barcha reja va dasturlarimiz Vatanimizc taraqqiyotini yuksaltirish,xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi: 2010-yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlantirish yakunlari va 2011- O zR V z M z .- T.: O zbekiston
,2011 yil. -48 b.
13
Chunki, yangi, zamon talablariga mos keldigan turistbik mehmonxona
majmualarining bunyod etilishi, bir qator muammolarga yechim sifatida xizmat
qilishi, jumladan global muammo sanalgan ishsizlikning qisqartirilishiga,
ko plab turistlarga sifatli xizmat ko rsatish bilan bir qatorda mamlakatimizning
obro sini yanada ko tarish, uning tarixiy obidalarini dunyoga tanitish va albatta
mamlakatga xorijiy valyuta oqimini ta minlash uchun zamin yaratishi muqarrardir.
Z q z
. T z
joylashtirishga oid xizmatlar 39,8%ni, ovqatlantirish xizmatlari 13,6%ni,
p z , % , z ,2 % ,
madaniy– f , z ,88% , z f
rasmiylashtirish xizmatlari 0,4 %ni, tibbiyot xizmatlari 0,03%ni hamda turli
boshqa xizmatlar 31,7 %ni tashkil etadi.(1-rasm)
1-rasm. Mamlakatimizda 2011 yilda turistlarga ko’rsatiladigan xizmatlarning
tarkibi, %
Mamlakatimizda turizm ishiga mustaqillikning dastlabki vaqtlaridanoq asosiy
davlat siyosati darajasida qaraldi. Soha rivoji uchun barcha zaruriy tashkiliy-
huquqiy mehanizm vujudga keltirilib, q q
bu ish hozirda ham davom etmoqda. Mamlakatimizda turizmning ravnaqi, uni
p , yurtimizni jahon turizm markazlaridan biriga
aylantirish uchun avvalo huquqiy zamin yaratish lozim edi. Shu bois, O z
Respublikasi Oliy Majlisining mazkur nalishga taalluqli qonun va kodekslari,
14
O z R p P z z q tor Farmonlari,
qarorlari, Respublika Vazirlar Mahkamasining qarorlari, Adliya vazirligining va
q q ,
chiqilib, hayotga tatbiq etildi
7
.
Turizm sohasidagi munosabatlarni huquqiy jihatdan tartibga solish, turistik
xizmatlar bozorini rivojlantirish , shuningdek, turistlar va turistik faoliyat
q q q f q q
1999-yil 20- O z R p O M jlisinin T z
Q qabul qilindi. Bu qonunning qabul qilinishi turizm
sohasining q q q z
maqsad sari intilish uchun zamin yaratdi.
Turizm sohasida davlat siyosatining a quyidagicha:
-
Respublikaning iqtisodiy tarmoqlarining ustuvorligi kabi turizmni
rivojlanishi uchun qulay sharoitlar yaratish;
-
Turistik faoliyatda mumkin qadar qulaylik yaratish rejimini kafolatlash;
-
Turizm soxasida me'yoriy va huquqiy bazalarni yaratish;
-
Turistik faoliyatni amalga oshirish uchun bir teng sharoitlar bilan
ta'minlash;
-
Turizmda raqobatbardoshlikni maklashish;
-
Noyob turistik potensial imkoniyatlarni yaratish va keng
qilish.
Turizm sohasiga oid ishlab chiqilgan ilk me yoriy hujjat bu- O zbekiston
Respublikasi Prezidentining 1992-yil 27-iyuldagi O zbekturizm MK
faoliyatini tashkil etish to g risida gi Farmoni va O zbekiston Respublikasi
Vazirlar Mahkamasining shu yil 20-oktabrdagi O zbekturizm MK faoliyatini
tashkil etish masalalari haqida gi qaroridir. Mamlakatimizda jahon andozalariga
javob beradigan turizm tizimini barpo etish, ushbu soha boshqaruvini
takomillashtirish, uning iqtisodiy samaradorligini oshirish, shuningdek,
7
M z . M.A. T z , q q . O z f f riyoti,2011 yil..-18b.
15
mamlakatimizda mavjud bo lib kelgan va sobiq ittifoqqa bo ysungan turistik
tashkilotlar va muassasalarini respublika ixtiyoriga o tkazish ushbu farmon va
qarorning bosh maqsadi qilib olindi.
Yurtimizda turizm ishini yanada rivojlantirish va uni tashkil etishni
takomillashtirish, turizm xizmatlari bozorida kichik va o rta turistik
tashkilotlarining qatnashishini faollashtirish, xorijiy sarmoyadorlarni turizm
sohasidagi faoliyatga keng jalb etish maqsadida O zbekiston Respublikasi
Vazirlar Mahkamasi 1998-yil 8- avgustida Turizm tashkilotlari faoliyatini tashkil
etishni takomillashtirish to g risida qaror qabul qildi.
O zbekistonda turizm sohasini yangi bosqichga ko tarishda Respublika
Prezidentining 1999-yil 15-apreldagi 2 -yilgacha bo lgan davrda
O zbekistonda turizmni rivojlantirish Davlat dasturi to g risida gi Farmoni
alohida ahamiyatga egadir. Ushbu Farmon millatlararo aloqalarni kengaytirish va
mustahkamlashga ko maklashish hamda xalqaro turizm bozoriga uzviy qo shilish,
O zbekistonnning madaniy va tarixiy va ma naviy merosini jahon hamjamiyatiga
targ ib qilish, shuningdek, turistlarga xizmat ko rsatish sifatini xalqaro andozalar
darajasiga ko tarish maqsadida qabul qilinib , 2005-yilgacha bo lgan davrda
O zbekistonda turizmni rivojlantirish Davlat dasturi va uni amalga oshirish
bo yicha Muvofiqlashtiruvchi Kengash tarkibi tasdiqlandi.
T z f z
. Z ,
z , q .
O z R p Iq z O z z MK
q O z R p sida turizmni
2 11-yil oxiriga kelib, 2006-yilga nisbatan turistik
xizmatlar hajmini 2,7 barobar, mehmonxona xizmatlari hajmini 2,9 barobarga
z :
16
(1-jadval)
Do'stlaringiz bilan baham: |