«Himoyaga ruxsat etilsin» Pedagogika fakulteti dekani J. E. Usarov

Oilaviy ta'limning ustuvorligini e'tirof etish

Pedagog oilada tarbiyaning ijobiy tajribalariga tayanishi, uni yoyishi kerak. Hamkorlikning eng birinchi va hal qiluvchi sharti pedagog va ota-onalar o’rtasidagi ishonchli munosabatlardir. Aloqa shunday bo’lishi kerakki, ota-onalarda tarbiyaviy va taxlimiy jarayonga nisbatan qiziqish uyg’onsin.
Ikkinchi, yanada ahamiyatli bo’lgan vazifa – oilani pedagogik ko’nikma va bilimlar bilan qurollantirishdir. Pedagogik hamkorlik jarayonini bunday tarzda tashkil etish natijasida ota-onalarning faqatgana o’zining farzandini tarbiyalashdagina ema, balki butun sinning tarbiyaviy ishlarida faol ishtirochkchiga aylanishini ko’rish mumkin. Pedagoglar va ota-onalar sherik sifatida bir-birlarini to’ldirib boradilar. Sherikchilik munosabatlari ikkala tomnning tengligini, o’zaro iliq munosabat va hurmatni nazarda tutadi. Oila va maktabning hamkorligida quyidagilar nazarda tutiladi:
- oilani uning bola tarbiyasidagi imkoniyatlarini aniqlash maqsadida o’rganish;
- oilalarni bola tarbiyasidagi ahloqiy imkoniyatlari bo’yicha guruxlash;
- pedagog va ota-onalarning birgalikdagi harakatlari bo’yicha dastur tuzish;

• 
  tarbiyaviy faoliyatning oraliq va yakuniy natijalarini taxlil qilish;.
  

Hozirgi vaqtda barcha mutaxassislar ota-onalarni maktab ishiga jalb etishning zarurligini tan oladilar, ammo pedagog va ota-onalarning o’rtasidagi munosabatlarda ma‘lum bir disgarmoniya, muvofiq emaslik ham kuzatiladi. Bunday munosabatlarning rivojlanishiga shaxsiy hamda kasbiy omillar to’sqinlik qilishi mumkin: vaqtning yetishmasligi, o’ziga ishonmaslik, etnik stereotiplar, alam qilish hislari- bularning barchasi, shaxsiy va kasbiy qarashlar oilalarga bolalarining tarbiyasida faol ishtirokchi bo’lishiga to’sqinlik qiladi. Shuning uchun pedagoglarning o’zlari tashabbus ko’rsatib har bir alohida oila bilan qanday hamkorlik qilishni tushunishlari kerak. Ota-onalarning ishtirokida individual yondoshish tamoyilidan foydalanib ko’pchilik oilalarni ishga jalb etishning turli-tuman usullarini ishlab chiqish mumkin.
Ota-onalarning ishtirokini 5 darajasi ajratiladi

1. 
   bir martalik yordam ko’rsatish;
   
2. 
   ota-onalarning qobiliyatlaridan ba‘zan mashg’ulotdar o’tishda
   

foydalaniladi;

3. 
   ota-onalar doimiy ravishda yordam ko’rsatadigan ko’ngilli yordamchilarga aylanadilar;
   
4. 
   ota-onalar sinfda ishning asosiy yo’nalishlarini aniqlashga yordam beradilar;
   
5. 
   ota-onalar maktabning ishida yordam beradigan ko’p masalalarni muhokama qilishda ishtirok etadilar;
   

Har bir variantda ota-onalarda tajriba almashishb, bir-biridan ma‘ulm bir malakalarni o’rganish imkoniyati mavjud. Shuning uchun ish davom etgan sari ota-onalar ishtirokining imkoniyatlari ko’payib boradi. Pedagog oila a‘zolarining qaysi biri sinfning ishida ishtirok etishidan fqat‘iy nazarmota-onalarga yordam berishga doimo tayyor bo’lishi kerak. Asta-sekinlik bilan berilgan yordam vaqo’llab-quvvatlash ota-onalarga o’zarini ancha dadil tutishga, mustaqil ishlashga imkon yaratadi.
Ota-onalarning kuchli tomonlari va ijobiy sifatlari e‘tiborga olish ishning muvaffaqiyatli bo’lishini ta‘minlaydi. O’zaro munosabatlarning rivojlanib borishi bilan ishonch mustahkamlanadi, ota-onalar rivojlanishida nuqsoni bo’lgan bolani tarbiyalashda ma‘lum bir ma‘suliyatga ega bo’ladilar.
Bolani har tomonlama rivojlantirishda maktab va oila hamkorligining mazmuni, shakl va metodlarini takomillashtirish juda muhim. Maxsus muassasa pedagogi bu vaziyatda bolalarning tarbiyachisi va ota-onalarning sherigi sifatida ish ko’radi. Pedagoglar va oila a‘zolari o’rtasidagi aloqaning xarakteri va samaraliligi maktabning oila bilan hamkorligidagi ishning metodlarini to’g’ri tanlashiga ham bog’liq bo’ladi.
Rivojlanishida nuqsoni bo’lgan bolalarni tarbiyalashda maktab va oilaning hamkorligi muhim bo’lib uning samarali bo’lishi pedagog va ota-onalarning bir fikrdaligidan kelib chiqadi.
Rivojlanishida nuqsoni bo’lgan bolaning shaxsni shakllanishida va rivojanishida ham pedagog va ota-onalarning hamkorligi zarur.
Ota-onalarning bola hayotida faqatgina uyda emas, balki maktabda ham ishtiroki:

• 
  dunyoni bolalar pozitsiyasida ko’rishga;
  
• 
  farzandiga o’ziga teng sifatida qarashga;
  
• 
  bolaning kuchli va kuchsiz tomonlarigi bilish va ularni e‘tiborga olish;
  
• 
  bolani hissiy o’llab-quvatlashga tayyor bo’lish;
  

-bola bilan ishonchli munosabatlar o’rnatish, uning ishlarida ishtirok etish, uning quvonchlari va g’amlarini birgalikda sezish imkonini beradi.
Zamonaviy tadqiqotlar bolaning tarbiyasida oilaning asos ekanligini ta‘kildaydi va oiladagi tarbiyaning kuchi va turg’unligini beglilaydigan omillarni ko’rsatib bergan. Bularga quyidagilar kiradi:
1. chuqur, hissiy xarakterga ega bo’lgan ota-onaning farzandga bo’lgan sevgisi va unga javob hislar;
2. onaning, otaning va boshqa oila a‘zolarining tarbiyaviy ta‘sirining doimiyligi va uzoq davom etishi;
3. ilk yoshdanoq bolaning turli faoliyatga jalb etish.
Pedagoglar va ota-onalar birgadikdagi harakatlari, intilishlari bilan istalyotgan natijalarga erishishga harakat qilishlari kerak.
Ota-onalar va pedagoglar quyidagilarni esda saqlashlari lozim:
- bola shaxs va biz uning individualligini qo’llab-quvvatlashimiz zarur;
-ota-onalarda va pedagoglarda bola unga yordam berishga tayyor insonlarni ko’rishi, his etishi lozim;

• 
  pedagoglar bolalarda ota-onalariga bo’lgan beqiyos hurmat hissini tarbiyalashlari lozim;
  

-ota-onalar bolada pedagogga nisbatan ishonch hissini tarbiyalashlari va guruxning ishlarida faol ishtirok etishlari lozim;
Ota-onalar va pedagoglar tarbiyaga bo’lga munosabatini o’zgartirishi, yoshining psixologik xususiyatlarini bilish asosida bola bilan dialoglar o’tkazishni;
-ota-onalar va pedagoglar bolani tarbiyalashda va o’qitishda tushunish, ehtiyotkorlik, madaniyatli mnosabatda bo’lishlari, bolaning sizgi va hislarini inkor emasliklari zarur.
Maktab va oilaning hamkorlik shakllariga quyidagilar kiradi:

• 
  oilaga tashrif buyurish;
  
• 
  suhbatlar, shkola roditel rebenok otkloneniye
  
• 
  maslahatlar;
  

-ota-onalar majlislari, seminar-praktikumlar;

• 
  ochiq eshiklar kuni;
  
• 
  ochiq darslar, mashg’ulotlar;
  
• 
  ota-onalar konferensiyalari;
  
• 
  so’rovnomalar o’tkazish;
  

• 
  yaxshi ishlar kuni;
  
• 
  ma‘lumot kechalari;
  
• 
  stol atrofidagi muhokamalar;
  
• 
  maktab mutahassislari bilan uchrashuv kechasi; (psixolog, logoped. metodist, vrach);
  
• 
  adabiyotlar kechasi;
  
• 
  sport musobaqalari;
  
• 
  dam olish kechalari;
  
• 
  xalq bayramlari;.
  

Ota-onalar bilan hamkorlikda ishlashning eng samarali shakklaridan –bular stol arofidagi suhbat, tajriba almashish, so’rovnoma, yangi metodik adabiyotlar bilan tanishish, ochiq eshiklar kuni, yakka tartibdagi maslahatladir. Bayramlar umumiy ishning sevimli qismidir. Bayramlarda ota-onalar to’laqonli ishtirokchilar bo’lib, yangiliklar bilan tanishadilar, g’oyalar almashinadi, amaliy maslahatlar, bayram liboslarini tayyorlash bo’icha ishlar maslahatlashiladi.