|
2012-2013 yilning yanvar-dekabrida mulkchilik shakllari bo’yicha asosiy
kapitalga kiritilgan investitsiyalarning taqsimlanishi quyida keltirilgan:
2-Jadval: 2012-yil (mlrd. so’m)
Yakunga nisbatan foiz hisobida
Jami
investit-
siyalar
Shu jumladan, moliyalashtirish manbalari bo‘yicha
Davlat
budjeti
mablag‘‘
-lari
Sug‘oriladi-
gan yerlar-
ning melirativ
holatini
yaxshilash
jam.
Korxona-
lar va
aholi
mablag‘‘
-lari
Chet el
investit-
siyalari
va
kreditlari
Bank
kreditlari
va bosh-
qa qarz
mablag‘‘
-lari
Budjet-
dan
tash-
qari
fondlar
mablag‘
‘-lari
Jami:
22067,0
5,1
0,4
50,8
21,7
11,4
10,6
Shu
jumladan,
mulkchilik
shakllari
bo‘yicha:
davlat
4963,8
20,9
1,7
30,3
11,8
2,1
33,2
nodavlat
17103,2
0,5
---
56,8
24,5
14,1
4,1
Manba: “Bozor, Pul va Kredit” 2013-yil, 11-son
3-Jadval: 2013-yil (mlrd. so’m)
Yakunga nisbatan foiz hisobida
Jami
investit-
siyalar
Shu jumladan, moliyalashtirish manbalari bo‘yicha
Davlat
budjeti
mablag‘‘
-lari
Sug‘oriladi-
gan yerlar-
ning
melirativ
holatini
yaxshilash
jam.
Korxona
-lar va
aholi
mablag‘‘
-lari
Chet el
investit-
siyalari
va
kreditlari
Bank
kreditlari
va bosh-
qa qarz
mablag‘‘
-lari
Budjet-
dan
tash-
qari
fondlar
mablag‘
‘-lari
Jami:
27557,3
5,5
0,4
53,1
20,3
11,0
9,7
Shu
jumladan,
mulkchilik
shakllari
bo‘yicha:
davlat
6033,3
24,2
2,0
24,4
15,9
2,9
30,5
nodavlat
21524,0
0,2
---
61,2
21,5
13,3
3,8
Manba: “Bozor, Pul va Kredit” 2013-yil, 11-son
Mamlakatimiz iqtisodiyotida kapital qo‘yilmalar tarkibida markazlashmagan
invetitsiyalar miqdorining ortib borayotgani bozor iqtisodiyotiga xos tendensiya
bo‘lib, aholi va korxonalar mablag‘‘larining ortishi hamda ushbu mablag‘‘larning
investitsiya qilib kiritilishi mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirishda muhim ahamiyat
43
kasb etadi. Asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar 2012-yilda 22067,0 mlrd.
so‘mni, 2013-yilda 27557,3 mlrd. so‘mni tashkil etdi. Jami investitsiyalar tarkibida
korxona va aholi mablag‘‘lari hissasi 2012-yilda 50,8% ni, 2013-yilda esa 53,1% ni
tashkil etgani gapimizning yaqqol isbotidir.
2013-yil iqtisodiyot tarmoqlari bo’yicha investitsiya va kreditlarini
o’zlashtirish quyidagicha ifodalanadi:
4-Jadval:
Mlrd. so‘m
Umumiy hajmga
nisbatan foizda
Jami:
27557,3
---
Ishlab chiqarish tarmoqlari
18420,6
100,0
Sanoat
9467,5
51,4
Shu jumladan:
yoqilg‘i-energetika
metallurgiya
kimyo va neft-kimyo sanoati
mashinasozlik
yengil sanoat
oziq-ovqat sanoati
qurilish materiallari sanoati
4966,2
908,1
618,9
832,4
651,5
488,6
519,8
27,0
4,9
3,4
4,5
3,5
2,7
2,8
Qishloq xojaligi
1173,7
6,4
Qurilish
713,5
3,9
Transport va aloqa
4790,1
26,0
Savdo va ovqatlanish
1332,2
7,2
Geologiya va yer ostiboyliklarini izlash
402,9
2,2
Boshqalar
540,7
2,9
Noishlab chiqarish tarmoqlari:
9136,7
100
Uy-joy qurilish
5766,7
63,1
Kommunal xo‘jalik
626,7
6,9
Sog‘liqni saqlash
782,3
8,6
Ta‘lim
742,1
8,1
Madaniyat va san‘at
167,1
1,8
Boshqalar
1057,8
11,5
Manba: www.mfer.uz
44
Umumiy holda:
7-diagramma
Manba: www.mfer.uz
8-diagramma
Manba: www.mfer.uz
45
2012-2013-yillar iqtisodiyot tarmoqlari bo‘yicha chet el investitsiyalari va
kreditlarini o‘zlashtirishda ham asosiy ulush transport va aloqa (2012-yilda 37.9%
va 2013-yilda 30.2% ), yoqilg‘i-energetika (2012-yilda 40.3% va 2013-yilda 35.0%
) ni tashkil etdi.
O’zbekiston Respublikasining 2012-yilgi davlat investitsiya dasturi
doirasida jalb qilingan xalqaro investitsiyalar geografiyasi.
Mamlakatimiz iqtisodiyotiga davlat investitsiya dasturi doirasida jalb
qilinayotgan xalqaro sarmoyalarning asosiy qismi Xitoy, Rossiya, Janubiy Koreya
hamda Niderlandiya davlatlari tashkil etmoqda. Xitoy davlati jami jalb qilingan
xalqaro sarmoyalarning 35.66% ni tashkil qilayotgani va bu borada mamlaktimiz
ushbu davlat bilan yuqori darajada hamkorlik ishlari olib borayotganini ko‘rish
mumkin. Bundan tashqari, xalqaro sarmoyaning Rossiyaga 26.79%, Janubiy
Koreyaga 19.50% hisobida to‘g‘ri kelayotganini takidlash lozim.
5-Jadval:
№
Investor davlatlar
Jami jalb qilingan xalqaro investitsiyalardagi
ulush
(foiz hisobida)
1
Xitoy
35.66
2
Rossiya
26.79
3
Janubiy Koreya
19.50
4
Niderlandiya
3.26
5
Buyuk Britaniya
2.77
6
Malayziya
2.50
7
Germaniya
1.94
8
JAR
1.08
9
Fransiya
0.74
10
Vetnam
0.73
11
Turkiya
0.71
12
Singapur
0.66
13
Shvetsiya
0.65
14
Yaponiya
0.57
15
Ispaniya
0.51
16
Bolgariya
0.21
17
BAA
0.11
18
boshqalar
1.09
Manba: “Bozor, Pul va Kredit” 2013-yil, 11-son
46
2.2 Xalqaro moliya institutlari va rivojlanish tashkilotlari bilan
hamkorlik.
Xalqaro moliya institutlari va rivojlanish tashkilotlari bilan hamkorlik
mamlkatimiz investitsion siyosatining asosiy dastaklaridan biri sanaladi. Hozirgi
vaqtda xalqaro moliya tashkilotlari va ikki tomonlama hamkorlik tashkilotlari
(BDAFI) O‘zbekistonning ijtimoiy infrasutruktasini, transport va aloqa, shuningdek
ishlab chiqarishni tarmoqlarini rivojlantirish borasida ko‘plab hamkorlik ishlarini
olib bormoqda. Ayniqsa, BDAFI tashkiloti 2013-2015 yillarda aholi turmush tarzini
yaxshilash borasida eng asosiy tashkilot sanaladi.
Butun jahon banki, Osiyo taraqqiyot banki, Islom rivojlanish banki, Yaponiya
xalqaro rivojlanish tashkoliti, Germaniyaning ―KfW‖ banki, Xitoy Eksimbanki,
Korea Eksimbanki, Yevropa Komissiyasi, IFC va BDAFIs tashkilotlari bilan
hamkorlik qilish jarayonida juda katta tajriba to‘plandi va o‘rta muddatli hamkorlik
programmalarini amalga oshirishning ketma-ketlik mexanizmi yaratildi.
IFC va BDAFIs tashkilotlari bilan o‘rnatilgan mustahkam aloqalar natijasida
O‘zbekiston Respublikasiga kiritilayotgan investitsiyalar hajmi yildan-yil ortib
borayapti. Oxirgi besh yil ichida beg‘araz moddiy va texnik yordam hajmining
o‘sish surati o‘rtacha 8,2% ni tashkil etdi. Bu ko‘rsatkich 2013 yilda 7,6% ni tashkil
etib, 186 mln. USDga yetdi.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 29.03.2013 yildagi №90
sonli qaroriga muvofiq hozirda IFC va BDAFIs tashkilotlari bilan hamkorlikda
amalga oshirilishi ko‘zda tutilayotga jami 285 600 000 USDga teng bo‘lgan ta‘lim,
sog‘liqni saqlash, qishloq xo‘jaligi va suv resurslaridan foydalanish, ichimlik suvi
muammolari, energotejamlilik, atrof muhitni himoyalash, kichik va o‘rta biznessni
qo‘llab quvatlash va boshqa masalalarni o‘rganib chiqmoqda.
Shuningdek, 2013-2017 yillarda Xitoy Xalq Respublikasi bilan birgalikda jami
qiymati 271 300 000 USD ga teng bo‘lgan 35 loyihani, Yaponiya Respublikasi bilan
57 400 000 USD ga teng bo‘lgan 14 ta va Korea Respublikasi bilan 22 500 000
USD gat eng bo‘lgan 9 ta loyihani amalga oshirish masalasi o‘rganib chiqilmoqda.
Yevropa Komissiyasining qishloq xo‘jaligini va qishloqlarda yashovchi aholining
47
turmush tarzini yaxshilashga mo‘ljallangan moddiy yordamlarini o‘zlashtirish
borasida loyihalar portfeli tuzilmoqda.
Bundan tashqari, IFC va BDSFIs tashkilotlari bilaning mamlakatimiz
iqtisodiyotiga ajratayotgan uzoq muddatli imtiyozli kreditlar miqdori ortib
bormoqda. 2013-yilda 2‘960 mln. USD ga teng bo‘lgan 23 ta moliyaviy bitim
imzolangan, bu o‘tgan yilga nisbatan 214,5% ga teng. Xalqaro moliya institutlari va
rivojlanish tashkilotlarining bu mablag‘‘lari sog‘liqni saqlash, ta‘lim, energetika,
yo‘llar infrasutrukturasini yaxshilash, kimyo sanoati, qishloq xo‘jaligi, iirgatsiya va
milioratsiya, communal xo‘jalik, suv inshoatlari holatini yaxshilash kabi ko‘plab
tarmoqlarga maqsadli yo‘naltirildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
