Химический состав клетки и её строение

Lizosomalar

• Yupqa membrana bilan qoplangan va tarkibida 30 ga yaqin gidrolitik fermentlar saqlagan sferik jismlar ko’rinishida bo’ladi.
• Vazifasi: oqsillar, nuklein kislotalar, yog'lar va uglevodlarni parchalaydi Lizosomalar Golgi aparatida hosil bo'ladi.

Plastidlar

• Faqat o'simlik hujayralarida mavjud.
• Xloroplastlar yashil pigmentli xlorofillni o'z ichiga oladi.
• Xloroplastlar quyosh nuri va ATF yordamida organik moddalarni sintez qilish qobiliyatiga ega.
• Xromoplastlar - plastidlarni o'z ichiga oladi o'simlik pigmentlari (yashil rangdan tashqari),gullarga, mevalarga, poyalarga va o'simliklarning boshqa qismlariga rang beradi.
• Leykoplastlar - rangsiz plastidlar,ko'pincha
• bo'yalmagan qismlarda bo'ladi o'simliklar
• – ildizlar va boshqalar.
• Vazifasi: oqsillar, yog'larni sintez qilish va
• to'plash polisaxaridlar (kraxmal).

Mitaxondrya

• Mitaxondrya 0,5 dan 7 mikrongacha bo'lgan granulalar va tayoqchalar ko'rinishidagi organelladir.
• Mitoxondriya devori ikkita membranadan iborat - tashqi, silliq va ichki, o'simtalarni hosil qiluvchi – bo’lmalar, ular mitoxondriyaning ichki tarkibiga (matritsa) chiqib turadi. Matritsada oqsil biosintezining avtonom tizimi mavjud. Mitokondriyaning asosiy vazifalari-organik birikmalarni karbonat angidrid va suvgacha oksidlaydi va ATF orqali yuqori energiya hosil qiladi.

Ядро

• Yadroning shakli va kattaligi hujayraning shakli va hajmiga va u bajaradigan funktsiyaga bog'liq. Kimyoviy tarkibi jihatidan yadro DNK (15-30%) va RNK (12%) ning ko'pligi bilan hujayraning boshqa komponentlaridan farq qiladi. Hujayra DNK sining 99% yadroda to'plangan bo'lib, u erda oqsillar bilan birgalikda komplekslar - dezoksiribonukleoproteinlar (DNP) hosil bo'ladi.
• Yadro ikkita asosiy funktsiyani bajaradi:
• 1) irsiy ma'lumotlarni saqlash va ko'paytirish;
• 2) hujayradagi metabolik jarayonlarni tartibga solish.

Prokaryotlar va eukaryotlar

• yadroga ega bo'lmaydi
• Irsiy axborot nukleotid hosil qiluvchi DNK molekulasi orqali uzatiladi.
• Eukaryotik organellalarning vazifalarini membranalar bilan chegaralangan bo'shliqlar bajaradi
• Bakteriyalar va ko'k –yashil dengiz o'tlari

• O'z qobig'iga ega bo'lgan aniq belgilangan yadrolar mavjud.
• Ularning yadro DNK si xromosomalarga o'ralgan.
• Sitoplazmada ma'lum funktsiyalarni bajaradigan turli organellalar mavjud.
• Qo'ziqorinlar, o'simliklar va hayvonlar shohligi.