Хфх лек Хосилбеков

Payvandlash ishlarini amalga oshirishdagi xavfsizlik choralari. 
Qishloq xo’jaligi 
mashinalariga xizmat ko’rsatishda elektr yoyli payvandlash dastgohlaridan ham keng 
foydalanadilar.  Bu  turdagi  ishlarni  bajarishdagi  jarohatlar  asosan  ishlovchilarni  amaliy  va 
nazariy 
malakasizligi  sababli  vujudga  keladi.  Elektr  payvandlash  ishlarini  amalga  oshirishdagi 
xavfsizlik 
talablari 
ГОСТ
 12.3.003-75 da ko’rsatib o’tilgan. 
103 
6.36-rasm.Temirchilik ishlaridagi xavfsizlik choralari 
6.37-rasm. Payvandlash ishlaridagi xavfsizlik choralari 
104 
Payvandlash ishlarini amalga oshirish uchun faqat maxsus o’quv va malakaga ega bo’lgan, 
meditsina ko’rigidan o’tgan va kamida har 3 oyda bir marotaba xavfsizlik bo’yicha yo’riqnoma 
olgan  shaxslarga  ruxsat  etiladi.  Payvandlash  ishlari  amalga  oshiriladigan  xona  maydoni 
3m
2
dan 
kam bo’lmasligi, himoya ekranlari yoki devorlar hamda oyoq osti pollari yonmaydigan 
materiallardan  bo’lishi,  mexanik  shamollatish  imkoniyatlari  mavjudligi  talab  qilinadi.  Ochiq 
havoda 
uskunalar  va  agregatlar  ustida  payvandlash  ishlarini  amalga  oshirishdan  oldin,  agregatlar 
yonuvchi 
materiallardan tozalanishi va yerga ulanishi talab qilinadi. Yomg’ir va qor yog’ayotgan paytda 
elektr payvandlash ishlari qatiyan man etiladi. 
Yonilg’i va shunga o’xshash tsisternalarni ichki yuzasida payvandlash ishlarini amalga 
oshirishdan  oldin,  ularni  ichki  yuzasi  10…12%  issiq  kaustik  soda  yoki  trinatriyfosfat  eritmasi 
bilan 
yuvilishi kerak. 
Gazli payvandlash uskunalarida xavf asosan atsetilin va kislorod gazlarining 
portlanuvchanligi hisobidan vujudga keladi. Ushbu xavflarni oldini olish uchun uskunaning 
germetikligini ta’minlash va ularda ishlatiladigan maxsus rezinali shlangalar ulanganda ham 
uzunligi 20m dan oshmasligi va payvandlash paytida kislorod va asetilin ballonlari ish joyidan 
kamida  5m  uzoqlikda  joylashishi  kerak.  Atsetilin  ballonlarining  saqlashda  va  foydalanishda 
ta’sir 
ko’rsatuvchi harorat 30
o
S dan oshishi portlashga olib keladi. 
Qishloq xo’jaligi ta’mirlash korxonalarida ba’zi bir detallarni tayyorlash, ularni oldin termik 
ishlov  berishni  va  chiniqtirishni  talab  qiladi.  Metallarga  termik  ishlov  berishda  xavfsizlik 
talablari 
ГОСТ
 12.3.004-75 da keltirilgan. Albbata bu ishlarni faqatgina maxsus malakaga ega bo’lgan 
mutaxassis amalga oshirishga ruxsat etiladi. 
Ta’mirlangan qishloq xo’jaligi texnikalarini bo’yashda ham alohida xavfsizlik tadbirlari 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

talab  etiladi,  chunki  bo’yoqlar  ham  zaharli  moddalar  jumlasiga  kiradi.  Bo’yoqlar  qaysi 
moddalardan 
tashkil  topganligiga  ko’ra  yonadigan,  portlaydigan  va  qattiq  zaharli  bo’yoqlarga  bo’linadi. 
Bo’yoq 
erituvchi moddalar agar bug’ga aylansa kishi zaharlanib, qon quyiladi, organizmda modda 
almashuv jarayoni sustlashadi va u oq qon kasaliga chalinishi mumkin. 
6.38-rasm. Bo’yoqchilik ishlaridagi xavfsizlikni ta’minlash choralari 
Bo’yoqchilikda benzol, dixloretan, metilli spirt, to’rt xlorli uglerod va uch xlorli etil kabi 
eritmalardan  foydalanish  man  etiladi.  Eritmalar  va  bo’yoqchilik  materiallari  bilan 
ishlayotganda, 
ulardan ajralib chiqayotgan bug’lar yonmasligi va portlamasligini ta’minlash uchun, bunday 
joylarda ochiq holdagi issiq, yorug’ beradigan manbalarni o’rnatmaslik kerak. Bo’yoqchilik 
ustaxonalari ichida havo zararsizligi va portlanuvchanligini kamaytirish maqsadida ventilyator 
o’rnatish  va  ishlovchilarni  har  bir  soatda  10  daqiqadan  toza  havoda  tanaffus  qilishlariga 
sharoit 
yaratish maqsadga muvofiqdir. 
105 
Aliflardan foydalanilganda, ustaxona ichida kislorod miqdorini kamayishiga olib keladi. 
Bunday  holda  binoning  ichida  ventilyatsiya  bo’lmasa  baxtsiz  hodisa  kelib  chiqishi  mumkin. 
Ba’zi 
bo’yoqlarning  tarkibida  simob,  qo’rg’oshin  mavjud  bo’lib,  bunday  bo’yoqlar  hayot  uchun 
xavflidir. 
Umuman  barcha  bo’yoqchilik  ishlarida,  eski  bo’yoqlarni  ko’chirishdan  tortib  to  yangi  bo’yoq 
bilan 
ishlashgacha albatta maxsus kiyimlar, respiratorlar, qo’lqoplar, ko’zoynaklar, pastalardan 
foydalanish zarur.