Хфх лек Хосилбеков

5.3. Kuchli ta’sir etuvchi zaharli moddalar va ularnining ta’siri 
Xalq xo’jaligining zarurati uchun (tibbiyot, veterinariya) ishlatiladigan kuchli ta’sir etuvchi 
kimyoviy  zaharli  moddalardan  (KTZM)  ham  keng  foydalanadilar.  KTZM  atrof  muhit  va 
kishilarga 
ta’siri  jihatdan  xavfli,  o’ta  xavfli  va  o’limga  olib  keluvchi  xususiyatga  ega  bo’lib  ularni  gaz, 
suyuq 
va  kristall  (qattiq)  holatlarda  uchratish  mumkin.  Zaharlovchi  moddalar  saqlanuvchilik 
xossalarga 
ko’ra  uzoq  muddat  saqlanadigan  va  tez  parchalanadigan  turlarga  ajratiladi.  Zaharlovchi 
gazlarning 
ta’sir  darajasi,  elarning  kontsentratsiyasi  mg/l,  zaharlilik  zichligi  g/m
2 
va  doza  mg/kg  miqdori 
bilan 
aniqlaniladi. 
KTZM ning havo yoki suyuqlik tarkibidagi yuqori miqdori oziq-ovqat, joylar, odamlar, 
yem-xashak  va  suvni  zaharlab  uzoq  muddat  o’z  ta’sir  darajasinin  saqlab  qolish  xususiyatiga 
ega. 
Suyuq zaharli moddalar qop idish, brezent, selofan orqali o’tadi. 
Kimyoviy zaharlanish bo’lganda odam organizmi uchun umumiy belgilarga ko’z 
qorachig’ining torayishi, yurakning aynishi, qusish va qon bosimi ko’tarilishini aytib o’tish 
mumkin.