Хфх лек Хосилбеков

11.2. Ommaviy qirg’in qurollarining turlari 
va ularning ta’siri 
Kuchli ta’sir qiluvchi zaharli moddalar, jangovor zaharli moddalar
. Xalq xo’jaligi 
zarurati uchun ishlaydigan kimiyo zavodlarining halokatidan tashqari harbiy holatlar uchun 
kimyoviy zaharli moddalar bilan jihozlangan snaryadlar, bombalar, raketalar mavjudki, ular 
insoniyat, atrof muhit va hayvonot hamda o’simliklarga juda katta xavf tug’diradi. 
Zaharlovchi gazlar kontsentratsiyasi, ya’ni zaharlovchi moddalarning havo va suyuqlik 
hajmi birligidagi miqdori bilan xarakterlanib, mg/l va zaharlilik zichligi deb zaharli moddaning 
maydon nisbati miqdoriga aytiladi va g/m
2 
o’lchanadi. Zaharlanganlik miqdori deb zaharli 
moddalar miqdorini oziq ovqat, kishilar va hayvonlar og’irligiga nisbatiga aytiladi va mg/kg da 
o’lchanadi. 
Kuchli ta’sir etuvchi zaharli moddalarning atrof muhit va kishilarga ta’siri jihatdan quyidagi 
158 
ta’sir doiralarga ajratish mumkin: 
1.Xavfli 
2.O’ta xavfli. 
3. O’limga olib keluvchi. 
Zaharlovchi moddalarni gaz, suyuq va kristall (qattiq) holatlarda uchratish mumkin. 
Zaharlovchi moddalar saqlanuvchilik xossalarga ko’ra ikki turga, uzoq muddat saqlanadigan va 
tez 
parchalanadigan kimyoviy zaharli moddalarga bo’lish mumkin. 
Odam va hayvonlarni zaharlanishga olib keluvchi zaharli moddalarni toksik ta’siri jihatdan 
quyidagi guro’hlarga bo’lish mumkin: 
1.Asab-paralitik tizimini zaharlovchi gazlarga