Hdp lc hdp learning center

6. Radiusi 8 ga teng bo’lgan aylananing uzunligini toping
7. Diametri 18 ga teng bo’lgan aylananing radiusini toping
8. Aylananing markaziy burchagi 90⁰, u tiralgan yoy uzunligi 15 sm bo’lsa, aylananing radiusi nеcha sm ?
9. Uzunligi 30 ga tеng bo’lgan aylananing 60⁰ li yoyini tortib turuvchi yoy uzunligi qancha?


Nazariy qism
13. Trigonometriya elementlari.
13.1. Burchakning radian o’lchovi.
Ta’rif: Uzunligi aylana radiusiga teng bo’lgan yoyga tiralgan markaziy burchak 1 radian burchak deyiladi.
1 rad burchakning gradus o’lchovini topaylik. Uzunlig (yarim-aylana) bo’lgan yoy li markaziy burchakni tortib turgani uchun uzunligi R bo’lgan yoy marta kichik bo’lgan burchakni tortib turadi, ya’ni



bo’lgani uchun 1 rad bo’ladi.
Agar burchak radiandan iborat bo’lsa, u holda uning gradus o’lchovi quyidagiga teng bo’ladi:



Ko’p uchraydigan burchaklarning gradus o’lchovlari jadvali:



Mavzuni o`zlashtirish uchun misollar
1. Graduslarda ifodalangan burchakning radian o’lchovini toping.
1) 2) 3) 4)
2. Radianlarda ifodalangan burchakning gradus o’lchovini toping
1) 2) 3) 4)
3. Sonlarni taqqoslang.
1) va 2 2) va 3) va 4) va
13.2. Burchak sinusi, kosinusi, tangensi va kotangensi ta’riflari
Geometriya kursida graduslarda ifodalangan burchakning sinusi, kosinusi,tangensi va kotangensi bilan tanishib chiqamiz. Bu burchaklar dan gacha bo’lgan oraliqda qaralgan. Ixtiyoriy burchakning sinusi va kosinusi quyidagicha ta’riflanadi:

• 
  burchakning sinusi deb, nuqtani koordinatalar boshi atrofida burchakka burish natijasida hosil bo’lgan nuqtaning ordinatasiga aytiladi va sin kabi belgilanadi.
  
• 
  burchakning cosinusi deb, nuqtani koordinatalar boshi atrofida burchakka burish natijasida hosil bo’lgan nuqtaning absissasiga aytiladi va cos kabi belgilanadi.
  
• 
  burchakning tangensi deb, burchak sinusining uning kosinusiga nisbatiga aytiladi va tg kabi belgilanadi.
  
• 
  burchakning kotangensi deb, burchak kosinusining uning sinusiga nisbatiga aytiladi va ctg kabi belgilanadi.
  

Sinus, kosinus, tangens va kotangensning ko’p uchraydigan qiymatlar jadvali: