Hayvonot bog’idagi noyob hayvon tu’rlari bilan tanishish Reja

Hayvonot bog’idagi noyob hayvon tu’rlari bilan tanishish
Reja:
1.Biologik xilma-xillik.
2. Milliybog’lar, buyurtmalar, hayvonot bog’lar.
3. O’zbekiston hayvonot dunyosi va uning ekologik holati.
4. Hayvonot dunyosini muhofaza qilish chora tadbirlari
Ishning maqsadi: O’zbekistonning hayvonot dunyosi va uni muhofaza qilish, milliy bog’lar, buyurtmalar, hayvonot bog’lari haqida bilimga ega bo’lish.
Kerakli jihozlar va materiallar: Ma’ruza matni, O’zbekiston ekologik xaritasi, xayvonlar aks etgan rasmlar.
Nazariy material:
Hayvonlar biologik resurslarning ajralmas bir qismidir va ular tabiatda moddalar va energiya almashinuvida muhim rol o’ynaydi.
Hayvonot olami umuman insoniyatning yashashi, hayoti faoliyatida juda muhimdir. Ma’lumki, uy hayvonlari hisoblanadigan qoramol, qo’y, echki, to’ng’iz, ot, eshak, tuya, qolaversa it, mushuk kabi jonzotlar bizning hayotimizda tayin bir maqsad uchun boqiladi. Ayrim hayvon turlari biz uchun oqsil, moy, sut manbai, boshqasi xo’jalik uchun asqotadigan ishlarni bajaradi, transport sifatida, uylarni qo’riqlashda, zararkunandalar bilan kurashishda beminnat dastyor hisoblanadi.
Tabiat qo’ynida yovvoyi holda yashaydigan hayvonlarning ham o’ziga xos foydali xususiyatlari mavjud, jumladan, ulardan mo’yna, dorivor vositalar, oziq-ovqat mahsulotlari, jun olinadi.
Hayvonlar tabiatda tabiiy vositalarning muvozanatini saqlab turishda xizmat qiladi. Umuman hayvonlarning turi ko’p bo’lib, ularning bir yarim milliondan ziyod turi bor.
O’simliklarni changlanishida, urug’ va mevalarini tarqatishda ham hayvonlarning ishtiroki bor. Ayrim yirtqich qushlar esa zararkunandalarni (kemiruvchilarni) qirib, o’simliklar hosildorligini oshiradi yoki ba’zi hasharotlar o’simliklarni zarakunanda hasharotlardan va kasalliklardan saqlaydi. Masalan, bitta boyqush bir yilda 1000ta sichqonni yo’q qilib, 0,5 t donni saqlab qolsa, chumolilar o’rmonlarni kasalliklardan saqlaydi.
Shuni aytish kerakki O’zbekiston hududida hayvonot olami qanchalik muhofaza qilinmasin va ularning ko’payishiga sharoit yaratib berilgan bo’lmasin goho ularni pinhoniy ovqiluvchi shaxslar uchrab turadi.
O’lka hududidan turon yo’lbarsi, shuningdek, qizil bo’ri butunlay yo’qolib ketgan bo’lib, qoplon, Old Osiyo qoploni, yo’l-yo’l sirtlon, tuvaloq kabi jonzotlarning yo’qolib ketish xavfi bor.
Ma’lumotlarga qaraganda, O’zbekiston hududida Mirzacho’l, Qarshicho’li, Surxon – Sherobodcho’li, Farg’ona vodiysining markaziy qismlari o’zlashtirilgan. Bu esa sahro-cho’l muhitida yashaydigan bir qator jonivorlarning, jumladan, jayron, go’zal tuvaloq kabi noyob zotlarning kamayib ketishiga sabab bo’lmoqda.
Bir qator go’zal jonivorlar, jumladan tog’ qo’yi, eron vidrasi, O’rta Osiyo kapcha iloni kabilar johilovchilar tomonidan butunlay kamaytirib yuborildi.
Hayvonlarning noyob va yo’qolib borayotgan turlarini muhofaza qilishda ularning yashash sharoitini yaxshilash va ko’payishi uchun qulay imkoniyatlar yaratib berish kerak. Buning uchun birinchidan, yo’qolib ketayotgan va noyob hayvon turlarini qat’iy nazorat ostiga olib, ov qilishga mutlaqo yo’l qo’ymaslik va ikkinchidan, o’sha hayvonlar yashaydigan hududlarni tabiiy holicha saqlab, qo’riqxonalarga, buyurtmaxonalarga aylantirish zarur.

1. 
   Savanna. Zebralaro’tlaydigan savanna ( NaabiHill,Serengeti, Tanzania. (© Images of Africa/David Keith Jones.) Muhofazagaolinganhudud. Michael Begon, Colin R.Townsend, John L.Harper. Ecology: from individuals to ecosystems.UK, 2006.¹
   

¹Michael Begon, Colin R.Townsend, John L.Harper. Ecology: from individuals to ecosystems.UK, 2006.P.62.